علي نيکزاد- شروعِ شيرينِ ارديبهشت ماه و تقارنش با روز بزرگداشت سعدي شيرازي و در ادامه فرارسيدن هفته سلامت روان؛ بيت معروفي از شيخ اجل سعدي شيرازي را در ذهنم که همواره سلامت روان و هنر را با هم آميخته مي‌شناسد به خودش جلب کرد.

اُشتر به شعر عرب در حالت است و طرب

گر ذوق نيست تو را کژ طبع جانوري

در جهاني که آتش اضطراب و افسردگي هر روز شعله ورتر مي‌شود؛ «هنر» همچون قطرات باران که در نسيم تازه‌اي جاري شده، بر جسم و جان و روان جامعه مي‌بارد. قطراتي از جنس طرح و رنگ و آوا و نسيمي با ماهيت حرکت و نقش و نوا!

از تمدن‌هاي باستاني که آيين‌هاي شفابخش آن‌ها با نقاشي و نمايش و آواز گره خورده بود تا گالري‌هاي هنري و پلاتوهاي اجراي تئاتر و سالن‌هاي کنسرت امروز که به پناهگاه روان‌هاي خسته تبديل شده اند، همگي روايت‌گر آن هستند که چگونه قلم به دارو، نُت به مُسکّن و حرکات و نقش آفريني‌ها به جلسات مؤثر روان درماني تبديل مي‌شوند. امروزه تحقيقات علمي نشان مي‌دهند که «هنر» نه تنها در زيباسازي زندگي مؤثر است بلکه تأثيرات عميقي بر سلامت افراد و جامعه دارد. از نقاشي و موسيقي گرفته تا تئاتر و ادبيات مي‌توانند به کاهش اضطراب، بهبود خلق و خو، افزايش خلاقيت ، يادگيري مهارت و تقويت ارتباطات اجتماعي و حتي آموزش مسائل بهداشتي و آموزش روش‌هاي درماني کمک کنند. همچنين از لحاظ علمي به اثبات رسيده که انجام فعاليت‌هاي هنري مثل نواختن موسيقي، نقاشي، اجراي تاتر، رقص، آواز، سفالگري و ... با کاهش هورمون‌هاي مرتبط با اضطراب مثل کورتيزول و ترشح هورمون‌هاي مرتبط با احساس سرخوشي و لذت مثل دوپامين و سروتونين و ...مي‌توانند کمک زيادي در کم کردن سطح اضطراب و افزايش سطح خلق و روحيه‌ي افراد داشته باشند و از همين رو سال‌ها است که شاخه‌هاي مختلف «هنردرماني» در سرتاسر جهان در حال گسترش و کمک به بهبود کيفيت سلامت روان انسان‌ها هستند. از سويي ديگر «هنر» به علت قابليت غيرکلامي بودن راهي براي بيان احساسات پيچيده بدون نياز به کلمات است و به علت تمرکزي که بر لحظه‌ي حال دارد، نوعي ذهن آگاهي و مديتيشن فعال محسوب مي‌شود و نيز به علت دستآورد نسبتاً فوري که دارد، مسير پاداش مغز را فعال مي‌کند و باعث ايجاد احساس موفقيت حتي با خلق ساده‌ترين آثار مي‌شود.

البته که طبيعتاً «هنر» جايگزين درمان‌هاي طبي پزشکي نيست اما مکمل قدرتمندي در بهبود سلامت روان افراد جامعه محسوب مي‌شود و اميدوارم با گسترش بيشتر آموزش هنر از سنين پايين‌تر و در مهدکودک‌ها و مدارس و دانشگاه‌ها و ترويج بيشتر روش‌هاي درمان از طريق هنر توسط درمان‌گران سلامت، روان جامعه هر روز به سمت بهتر شدن پيش برود.

روان‌پزشک