گلستان در غبار


تیتر اول |

مهران قجري-  استان گلستان به دليل موقعيت جغرافيايي خاص خود و قرارگيري در مجاورت مناطق بياباني و نيمه‌بياباني، در معرض هجوم ريزگردها قرار دارد. متاسفانه در سال‌هاي اخير، اين پديده شدت يافته و خسارات قابل توجهي به بخش‌هاي مختلف از جمله کشاورزي، بهداشت و محيط زيست وارد کرده است. عوامل متعددي در افزايش هجوم ريزگردها به استان گلستان تاثيرگذارند، براي مثال کاهش ميزان بارندگي در سال‌هاي اخير، منجر به خشک شدن تالاب‌ها و مراتع شده و شرايط را براي توليد و انتشار ريزگردها فراهم کرده است. از سوي ديگر تخريب مراتع و جنگل‌ها بر اثر چراي بي‌رويه دام و قطع درختان، پوشش گياهي را از بين برده و خاک را در معرض فرسايش بادي قرار داده است. اما آنچه بيش از همه شرايط استان را تحت تاثير قرار داده است، استفاده بي‌رويه از منابع آب سطحي و زيرزميني است که منجر به افت سطح آب و خشک شدن اراضي شده و زمينه را براي توليد ريزگردها مهيا کرده است. مي توان گفت تغييرات اقليمي نيز با افزايش دما و تغيير الگوهاي بارندگي، فرسايش خاک را تشديد کرده و احتمال وقوع پديده‌هاي گرد و غبار را افزايش داده است. همچنين وجود کانون‌هاي گرد و غبار در کشورهاي همسايه و مناطق داخلي کشور، نقش مهمي در انتقال ريزگردها به استان گلستان ايفا مي‌کند. نگارنده به دليل کار تحقيقاتي مدتي است پيگير و جوياي اقدامات استان به منظور مقابله با پديده ريزگردها در استان گلستان  بوده ام  در واقع آنچه تا کنون در اين خصوص انجام شده و در حال وقوع است در اندازه فاجعه ي هجوم ريزگردها که تند و شتابان در حال نزديک شدن به استان است، نيست. به عنوان مثال براي پيشگيري از هجوم ريزگردها، اجراي طرح‌هاي بيابان‌زدايي در دستور کار است، اين طرح‌ها شامل اقداماتي نظير نهال‌کاري، بذرپاشي، مالچ‌پاشي و احداث بادشکن است اما مساله اين است که اين طرح ها مستمر نيست و تنها در برخي نقاط اجرا شده و اصلا کافي نيست.
آنچه بايد به جد پيگيري و اجرا شود گسترش و توسعه ي همکاري‌هاي منطقه‌اي و رايزني با کشورهاي همسايه به منظور کنترل کانون‌هاي گرد و غبار فرامرزي است. براي کاهش اثرات منفي ريزگردها و مقابله با آن هم تقريبا هيچ کار مثبتي انجام نشده است. افزايش اعتبارات و اجراي گسترده‌تر طرح‌هاي بيابان‌زدايي با استفاده از گونه‌هاي گياهي مقاوم به خشکي نه تنها لازم بلکه ضرورت است. همچنين اجراي طرح‌هاي جامع مديريت منابع آب، جلوگيري از حفر چاه‌هاي غيرمجاز، استفاده از پساب تصفيه شده و ترويج روش‌هاي آبياري کم‌آب‌بر بايد با تشکيل کارگروه پيشگيري از هجوم ريزگردها دنبال شود. بايد طرح هاي حفاظت از مراتع و جنگل‌ها ويژه ي پيشگيري از هجوم ريزگردها به صورت دائمي و مستمر اجرا شود، جلوگيري از چراي بي‌رويه دام، مبارزه با قاچاق چوب و اجراي طرح‌هاي جنگل‌کاري و احياي مراتع از جمله اين طرح هاست. ترويج روش‌هاي کشاورزي نوين و پايدار، کاهش استفاده از سموم و کودهاي شيميايي و تغيير الگوي کشت و ايجاد کمربند سبز در اطراف شهرها و مناطق مسکوني در کاهش اثرات گرد و غبار موثر است. استفاده از انرژي‌هاي خورشيدي و بادي به منظور کاهش وابستگي به سوخت‌هاي فسيلي و کاهش آلودگي هوا‌ و افزايش آگاهي عمومي با آموزش و اطلاع‌رساني به مردم در خصوص راه‌هاي مقابله با ريزگردها و کاهش اثرات آن هم که بدون ترديد بسيار مهم است.
و‌ اما همکاري با سازمان‌هاي بين‌المللي و کشورهاي همسايه به منظور تبادل اطلاعات و تجربيات و اجراي طرح‌هاي مشترک مقابله با ريزگردها و همچنين بهره‌گيري از فناوري‌هاي نوين مانند سامانه‌هاي پايش ماهواره‌اي و مدل‌سازي از جمله مسايلي است که بايد دنبال کنيم. فراموش نکنيم که حفظ حقوق نسل‌هاي آينده وظيفه ماست، ما مسئوليت داريم که محيط زيست سالمي را براي نسل‌هاي آينده حفظ کنيم. مقابله با ريزگردها به اين امر کمک مي‌کند و تضمين مي‌کند که نسل‌هاي آينده نيز از منابع طبيعي و محيط زيست سالم برخوردار باشند. اميدوارم نمايندگان و مسوولان استان که يکي از مهم ترين دغدغه هايشان در سفر اخير کميسيون کشاورزي مجلس شوراي اسلامي به استان احداث تله کابين در گرگان بود براي هجوم ريزگردها به استان که ارمغان خشکسالي و بي تدبيري است و زندگي و سلامت ما را تهديد مي کند نيز چاره اي بينديشند.