گلشن مهر- خلیج گرگان به همراه تالاب میانکاله در سال 1354، توسط کنوانسیون رامسر به عنوان نخستین تالاب بین المللی جهان ثبت شد و اکنون مدتی است که خطر خشکسالی آن را تهدید می کند. مدت هاست که طرح های زیادی برای احیای این مجموعه ارزشمند زیست محیطی پیشنهاد شده اما مهم ترین طرحی که به مرحله اجرا نزدیک شد، لایروبی کانال آشوراده است. کانال آشوراده که یکی از سه کانال اصلی متصل به دریای خزر است، در حال حاضر درگیر رسوباتی شده که در طی سال ها آسیب های فراوانی به این بخش وارد کرده است. در این راستا برای ارتباط بهتر بین خلیج گرگان و دریای خزر، لایروبی این کانال در دستور کار مسئولان امر قرار گرفته که به عقیده عده ای این موضوع می تواند مشکل ساز شود.

برخی کارشناسان معتقدند خارج کردن لای از کف کانال می تواند اکوسیستم طبیعی و پوشش گیاهی منطقه را از بین برده و از طرف دیگر این حجم از لای ممکن است تبدیل به کانون ریزگرد شود. به گفته برخی دیگر از کارشناسان امر در صورت لایروبی، حتی امکان خشک شدن خلیج گرگان نیز وجود دارد و صرف هزینه ای بالغ بر 1000 میلیارد تومان برای احیای خلیج بی فایده خواهد بود. استاندار گلستان اما با قاطعیت در برنامه تلویزیونی افق  از عملی شدن این موضوع در راستای احیای خلیج سخن می گوید. علی محمد زنگانه در پاسخ به این سوال که با وجود خشک شدن خلیج در سال های آینده ضرورت لایروبی و صرف هزینه های گزاف برای نجات خلیج گرگان چیست، گفت: موضوع علاج بخشی خلیج گرگان، یک موضوع ملی بوده و ازسال ها پیش با تشکیل کارگروه تخصصی بنادر و سواحل کشور این موضوع بررسی و به تصویب رسید. وی افزود: در این راستا پس از تشکیل کمیته علاج بخشی، به موازات آن کمیته استانی شکل گرفت و در آن جا مقرر شد این موضوع به طور علمی مورد بررسی قرار گیرد. استاندار گلستان ادامه داد: بر اساس این طرح، مطالعاتی که در سال 1397 و تحت نظارت معاونت محیط زیست دریایی و تالاب های وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور بوده شکل گرفت و به استناد بند الف ماده یک همان صورت جلسه، مقرر شد که لایروبی در ناحیه شرقی خلیج گرگان انجام شود. زنگانه همچنین تصریح کرد: متاسفانه در آن زمان به دلیل عدم تامین منابع و موارد مطرح شده در حوزه زیست محیطی، پروژه متوقف و پس از سال ها با توجه به پیگیری های متعدد از سوی ستاد تالاب ها مجدداً مطالعه این موضوع در دستور کار قرار گرفت. وی افزود: طی قراردادی که با پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی بسته شد، مقرر شد مطالعات جدید صورت گرفته و پس از این مطالعات اقدامات لازم طی یک برنامه پنج ساله در راستای علاج بخشی خلیج گرگان انجام شود. استاندار گلستان تصریح کرد: گفتنی است که این برنامه چندین مدخل داشته و لایروبی یکی از مدخل های آن است. در  همین  راستا روز سه شنبه 7 خردادماه 1401 طی نشستی که تیم مطالعاتی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی با اصحاب رسانه داشتند، طرح مطالعاتی تسهیل ارتباط بین خلیج گرگان و دریای خزر مورد بررسی قرار گرفت. این تیم با مطالعات آزمایشگاهی و شبیه سازی مدل ها به همراه مجموعه ای از داده های هواشناسی، رسوب بستر، موج و غیره سعی در رفع معضلات موجود در این حوزه و احیای خلیج گرگان دارند و معتقدند لایروبی که یکی از 24 مدخل برای نجات و احیای خلیج گرگان است، اثرگذار خواهد بود. به گزارش خبرنگار گلشن مهر، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در این نشست گفت: کاهش تراز، افزایش فعالیت های انسانی و تغییر اقلیم، سه موضوع اصلی است که خلیج گرگان هم اکنون با آن روبرو بوده است.

حمید علیزاده لاهیجانی با بیان اینکه در یک دهه اخیر شاهد کاهش تراز آب در این خلیج بودیم و این تراز هم اکنون به 1.7 رسیده،اظهار کرد: از سال 1996رژیم باد در دریای خزر تغییر کرد که این موضوع باعث کاهش سطح آن شد. وی از اهمیت مسئله تبخیر در تراز آب خلیج سخن گفت و افزود: در سال 2014 دبی خلیج گرگان 212 کیلومتر مکعب بوده که این عدد در سال 2105 به 182 کیلومتر مکعب رسید و طی سال های 2016 الی 2019 دبی آب خلیج گرگان به 261 کیلومتر مکعب رسید که بیانگر بالا آمدن پنج سانتی متری سطح آب و اهمیت موضوع تبخیر است. علیزاده در رابطه با مسئله تغییر اقلیم که اثر مستقیمی بر کیفیت آب دارد، گفت: تغییر اقلیم شامل تغییر رژیم بارش، دما و تبادل آب بر کیفیت آب اثر گذاشته و این مسئله موجب شده تا مسئولان احیا این پهنه آبی را در دستور کار خود قرار دهند. مجری مطالعاتی خلیج گرگان همچنین اظهار کرد: در این راستا پروژه هایی با سه اولویت و 24 مدخل تعریف شده که لایروبی کانال ها یکی از مدخل ها است. وی افزود: هم اکنون لایروبی کانال های ورودی گرگان، چون چپاقلی، آشوراده و خزینی در اولویت قرار داشته و انتظار می رود با این اقدام کیفیت آب بهبود یابد. معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی همچنین تصریح کرد: ذکر این نکته ضروری است که با این عمل عمق و مساحت خلیج تغییر نکرده اما از خشک شدن آن جلوگیری می شود. علیزاده همچنین با بیان اینکه میزان بارش در حوضه خلیج گرگان 600 میلی متر و حجم تبخیر 750 میلی متر بیشتر از بارندگی است، ادامه داد: پیش از این  مساحت خلیج گرگان 480 کیلومتر مربع بوده که هم اکنون به 380 کیلومتر مربع رسیده و اگر آب تمام رودخانه به آن سرازیر شود، این کمبود همچنان جبران نخواهد شد. وی در انتها در خصوص پمپاژ آب خلیج گرگان گفت: پمپاژ آب خزر مشکل خلیج گرگان را حل نمی کند و باید یک ارتباط اکولوژیک بین خلیج و دریا برقرار شود و در صورت پمپاژ، آب از طرف دیگر خارج شده که در این مسیر تبادل آب بهترین گزینه است. گفتنی است در این نشست که با حضور رئیس دانشگاه علوم کشاورزی گرگان، معاون حفاظت محیط زیست گلستان و پژوهشگران و کارشناسان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، در محل دانشگاه برگزار شد، کارشناسان پژوهشگاه، به سوالات خبرنگاران پاسخ دادند.