کوثر قندهاري

در شماره گذشته به اهميت آموزش مهارت هاي زندگي و انواع آن و تاثيري که بر زندگي انسان ها مي‌گذارد، پرداختيم و گفتيم بهتر است آموزش مهارت ها از سنين کودکي شروع شود تا در شخصيت افراد نهادينه گردد، همچنين دو تمرين ساده در جهت خودآگاهي کودکان گفتيم. و در ادامه به بررسي فعاليت هاي ديگري از تمرين هاي خودآگاهي مي پردازيم.

يکي ديگر از تمرين هايي که مي توان براي کودکان انجام داد، بازي اثر انگشت من است که از سنين پايين‌تر تا حوالي 8 الي 9 سالگي کارايي دارد و دانش آموزان پايه سوم دبستان اين تمرين را به صورت درسي مجزا در کتاب اجتماعي مي خوانند و بهتر است آموزگاران اين پايه هنگام تدريس اين درس، اين فعاليت را هم ضميمه درس خود کنند؛ بدين صورت که بچه ها را به گروه هاي سه نفره تقسيم مي کنيم (چنانچه گروه ميسر نبود والدين همراه با کودکشان اين تمرين را انجام دهند) و به هرگروه يک استامپ مي دهيم و از آنها مي خواهيم که انگشت سبابه دست راست شان را به استامپ و کاغذ بزنند و سپس همان کاغذ را به دو دوست ديگرشان بدهند که همين کار را انجام دهند، بعد از کودکان مي خواهيم که به اثر انگشت ها به خوبي نگاه کنند و آنها را باهم مقايسه کنند و درباره شباهت ها و تفاوت هاي آن بايکديگر گفت و گو کنند و در نهايت ما نيز به آنها توضيح مي دهيم که هرکدام از انسان ها اثر انگشت منحصر به خود را دارند و همه انسان ها در حين داشتن شباهت هاي بسيار، تفاوت هاي اساسي نيز با يکديگر دارند. اين تمرين علاوه بر مشخص کردن شباهت ها و تفاوت هاي انسان ها، باب ارتباط برقرار کردن و گفت و گو براي کودکان را فراهم مي کند.

فعاليت بسيار آسان و خوب ديگري که در زمينه خودآگاهي مي توان انجام داد، فعاليتي است با عنوان (از نمايشگاه من بازديد کنيد) که هرکدام از بچه ها وسايل شخصي مورد علاقه شان را با خود مي آورند و بر روي ميزي مي چينند و به افراد بازديد کننده نمايشگاه يا ساير دوستانشان توضيح مي دهند که چرا اين وسايل را دوست دارند، چنانچه آوردن وسايل براي کودکان مقدور نبود ميتوانند نقاشي وسيله مورد علاقه شان را بکشند. با اين تمرين، خودآگاهي کودکان نسبت به علاقه هايشان و دلايل علاقه شان تقويت مي شود.

و در نهايت فعاليتي که کودکان را با توانايي ها و نقاط ضعفشان آشنا مي کند، تمريني است با عنوان( من مي توانم، آنها مي توانند) در اين تمرين به بچه ها کاغذي مي دهيم و از آنها مي خواهيم که آن را به دو قسمت مساوي تقسيم کنند و در قسمتي از کاغذ کارهايي که مي توانند انجام دهند را بکشند و در قسمت ديگر کارهايي که نمي توانند انجام دهند را بکشند. نمونه اين فعاليت ها بهتر است در گروه انجام شود چرا که انجام شدن اين فعاليت ها در گروه اين حسن را دارد که بچه ها به خوبي متوجه مي شوند همه انسان ها برخلاف اينکه توانايي انجام يک سري از کارها را دارند، در انجام خيلي از کارها ناتوانند و اين مسئله مربوط به همه است و فقط نقطه ضعف او نيست بنابراين حس بدي که نسبت به ناتوانايي هايشان دارند کاهش مي يابد.

هنگامي که اين دست از تمرينات انجام مي شود. بسياري از کودکان خود متوجه هدف تمرين مي شوند اما بعضي ديگر متوجه نمي شوند و نياز است ما با توضيحاتمان، فعاليت و نتيجه را در ذهنشان سروسامان دهيم. بچه ها بايد متوجه شوند عدم موفقيت در کاري دليل بر ترک آن کار نيست، همچنين بايد بدانند که آدم هاي موفق اغلب آدم هاي متوسطي هستند که تحمل شکست و ناکامي را داشتند و نااميد نشدند. علاوه بر آن بايد بدانند که در هرکاري افرادي موفق تر از او عمل مي‌کنند و اين يک امر طبيعي بين همه انسانها است.

هر کدام از اين تمرين ها به روش هاي ديگر نيز قابل اجرا است و با توجه به امکانات، شرايط و خلاقيتي که والدين يا مربيان دارند مي توانند در شيوه اجراي فعاليت تنوع ايجاد کنند.

در اين دو شماره تلاش شد با تمرين هاي ساده اي که به وسايل خاصي نياز ندارد و در هر محيطي قابل اجرا هست، قدم هايي در راستاي آموزش مهارت هاي خودآگاهي کودکان برداريم. اميد است که براي کودکان اين مرزوبوم با هر دست از امکانات قابل استفاده باشد و مثمر ثمر واقع گردد.

در شماره بعدي به بررسي فعاليت هايي جهت آموزش مهارت رشد هيجاني کودکان مي پردازيم.

دانش آموخته روانشناسي و معلم