کوثر قندهاري

پس از آموزش مهارت هاي رشد خودآگاهي که به آن پرداختيم، اينک به مهارت هاي مربوط به رشد هيجاني در کودکان مي رسيم. از اهداف آموزش رشد هيجاني ميتوان به آشنايي با انواع احساسات، بالابردن هوش هيجاني در کودکان و مديريت عواطفي مانند غم، شادي، خشم و نگراني، شناسايي احساسات ناخوشايند و ابراز مناسب آن ها اشاره کرد. علاوه بر آن مي توان به کودکان آموزش داد که مديريت عواطفشان را وابسته به محيط نکنند و خود کنترل آن را به دست گيرند.

براي آموزش اين مهارت ها در اين شماره به بررسي فعاليت هاي ساده اي همچو "تصوير احساسات" و "تا هرچند بلدي بشمار" مي پردازيم. فعاليت تصوير احساسات، فعاليت بسيار ساده و در عين حال با اهميتي است که کودکان را در شناسايي هرچه بهتر احساسات ياري مي کند. اين فعاليت را مي توان به روش هاي مختلف اجرا کرد. در روش اول به کودکان مي گوييم احساسي که دارند را نقاشي کنند، ممکن است نتوانند واضح و مشخص نقاشي کنند اما مهم است که نشان دهند اين نقاشي بيانگر چه نوع احساسي است؛ حس خوبي دارند يا خير، مضطرب هستند يا آرام، شاد يا غمگين و...پس از کشيدن نقاشي، بچه ها مي توانند نقاشي هايشان را به يکديگر نشان دهند و حدس بزنند که ساير دوستانشان چه احساسي دارند.

در روش ديگر، مي توان تصاوير احساسات مختلف را به ديوار نصب کرد و بچه ها کنار ديوار زير مناسب ترين تصوير که احساس فعليشان را به خوبي نشان مي دهد، بايستند يا حتي مي توان جملاتي درباره هر احساس نوشت و بچه ها جملات مرتبط با هرکدام را زير آن بچسبانند. اين فعاليت را ميتوان با روش پانتوميم که نياز به همکاري گروهي بيشتري دارد، اجرا کرد. بدين صورت که بچه ها را به گروه هاي دو نفره تقسيم مي کنيم و يکي از آن ها احساسش را اجرا مي کند و ديگري آنرا حدس ميزند.سپس جايشان را عوض مي کنند تا هردو نفر بتوانند احساساتشان را اجرا کنند.

اينکه کدام نوع از تمرين ها را براي اين فعاليت اجرا مي کنيم بسته به علاقه، هوش کلامي، فيزيکي و ترسيمي کودکان دارد اما در نهايت همه ي اينها يک هدف را دنبال مي کنند و آن هم کاهش شدت احساس است، چرا که به محض شناسايي و تشخيص نوع احساس از شدت آن کاسته مي شود و همچنين مي توان پس از شناسايي احساس، روش هاي خاصي براي بروز آن در نظر گرفت به طور مثال مي توانيم به بچه ها بگوييم: هنگام عصبانيت نقاشي چيزي که آن ها را عصبي کرده است بکشند يا براي کسي که آن ها را عصباني کرده نامه دوستانه بنويسند و از احساس و دلايل و حتي توقعي که از او دارد بنويسند و برايش بفرستند. و يا مي توان در محيط خانه، کلاس و... و با اطرافيان قراردادي براي احساسات مختلف گذاشت بدين صورت که لباس خاصي بيانگر احساس مشخصي باشد؛ براي مثال کلاه عصبانيت و تيشرت خشم و.. که هربار کودک آن لباس را پوشيد به معناي آن است که آن احساس را دارد و ديگران مراعاتش را کنند.

پس از انجام اين فعاليت ها مي توان با کودکان صحبت کرد و از آنان سوالاتي همچون . نقاشي احساس چه تاثيري در شدت احساست داشت؟ تصوير خشم چه شکلي هست؟ وقتي خوش حالي از چه رنگ هايي بيشتر استفاده مي کني؟ و....يد. بررسي تک تک اين مسايل باعث شناخت و تسلط هرچه بيشتر کودک بر احساساتش و در ادامه کنترل بهتر آن مي شود.

فعاليت ديگري که در جهت مديريت احساس خشم انجام مي شود، "تا هرچند بلدي بشمار" است. در اين بازي بچه ها را به گروه هاي دو نفره تقسيم مي کنيم و يکي از آن ها نقش فردي را بازي مي کند که مي خواهد نفر دوم را عصباني کند و نفر دوم بايد بتواند از ميزان خشمش کم کند. در ابتدا به نفر دوم مي گوييم تا يه مدت ( حدود 10 دقيقه) هيچ کاري نکند همچنين براي آنکه در اين مدت افکار منفي به سراغش نرود، مي توانيم به او بگوييم تا هرچند بلد است بشمارد يا آب بخورد و قدم بزند و در خلال اين کارها تنفس عميق را هم تمرين مي کنيم و با انجام اين کارها کودک به خوبي ياد مي گيرد که خشمش را مديريت کند.

کارشناس مشاوره تربيتي و تحصيلي