مهران موذني- عصر سه‌شنبه، 31 تيرماه 1404 نشست «زن و اقتصاد خانواده» توسط انجمن زنان پژوهشگر تاريخ و انجمن زنان کارآفرين برگزار شد. سميه نظر، کارآفرين و مدرس سواد مالي که سخنران اين نشست بود، به تحليل تاريخي نقش زنان در خانواده و بررسي عوامل تاثيرگذار در رشد و شکوفايي آنان پرداخت.

تاريخ اشتغال زنان

نظر در آغاز صحبت‌هايش درباره پيشينه اشتغال زنان در خانه و خارج از آن گفت: در گذشته زنان و مردان اغلب در خانه کار مي‌کردند. اما با پيشروي به سوي انقلاب صنعتي، مردها به کار در کارخانه‌ها و بيرون از خانه پرداختند. اما خانم‌ها کماکان در خانه کار مي‌کردند و شغلشان به رسميت شناخته نمي‌شد. در دوره ساساني به زنان کدبانوي خانه مي‌گفتند. يعني کساني که امور خانه‌داري را بر عهده داشتند. در دوره قاجار با به وقوع پيوستن انقلاب مشروطه، تأسيس مدارس و ايجاد فرصت‌هاي شغلي جديد پاي خانم‌ها به بيرون از خانه باز شد. رفته‌رفته با ظهور تکنولوژي‌هايي چون مايکروويو، ماشين لباس‌شويي و... خانم‌ها وقت آزاد بيش‌تري پيدا کردند و امکان کار در خارج از خانه برايشان فراهم شد. اين را بايد يکي از مزاياي تکنولوژي دانست. نظافت، بچه‌داري و آشپزي به طور پيش‌فرض وظايف بانوان در نظر گرفته مي‌شود. پيشرفت تکنولوژي باعث شد تا بخشي از اين کارها از دوش خانم‌ها برداشته شود.

آمار اشتغال زنان

وي در ادامه با زير ذره‌بين بردن برخي آمارها درباره اشتغال زنان عنوان کرد: در حال حاضر 40 درصد از نيروهاي کار جهان زن‌ها هستند. همچنين تا سال 1402 در ايران 15 درصد از نيروهاي کشور را خانم‌ها تشکيل مي‌دادند. البته اين يک آمار رسمي است. يعني خانم‌هاي زيادي در حال حاضر در خانه کارهاي اينفلوئنسري يا مديريت آنلاين‌شاپ انجام مي‌دهند که در اين آمار لحاظ نشده‌اند. من مي‌توانم به جرئت بگويم که حداقل 40 الي 50 درصد مشاغل کشور در دست بانوان است. در ساليان گذشته 20 الي 25 نفر از مجموع 50 شرکت‌کننده زن در دوره‌هاي سواد مالي من در خارج از خانه شاغل بودند. اما از عيد امسال که 3 دوره کلاس‌هاي سواد مالي برگزار کرده‌ام، از 42 نفري که در کلاس‌هاي من حضور داشتند، 41 نفر شاغل بودند و تنها 1 خانم تحصيل‌کرده‌اي که بچه‌اي کوچک داشت، خانه‌دار بود. در دوره بعدي تمام 41 نفر و در آخرين دوره، 14 نفر از 15 نفر شاغل بودند. اين نشان مي‌دهد که تعداد خانم‌هاي شاغل روزبه‌روز در حال افزايش است. امروزه زنان شريک‌هاي درآمدي مردان هستند. مردان مشغول جنگيدن در خط مقدم جبهه اقتصاد هستند و علي‌رغم اينکه ممکن است 2 شغل مختلف هم داشته باشند، اما نمي‌توانند ماشين، خانه يا سفر مد نظرشان را فراهم کنند. در نتيجه، ما زنان نياز به رشد داريم تا بتوانيم با توانمندسازي خودمان، در موضوعات اقتصادي با مرد خانواده همراهي کنيم.

زندگي بااصالت

سميه نظر ضمن تأکيد بر غلبه بر محدوديت‌ها، زندگي بااصالت را به عنوان هدف نهايي معرفي کرد و گفت: اجازه ندهيم برخي کم و کاستي‌هاي کشور ما از جمله قطعي روزانه برق موجب فقير شدن ذهن ما شود. اگرچه که در جنگ اقتصادي هستيم، اما بايد ذهنيت لازم براي رسيدن به يک زندگي باکيفيت را داشته باشيم. البته حرف من لزوماً به معناي لايک کردن برخي بلاگرهاي متظاهر نيست. صحبت من درباره يک زندگي بااصالت و آبرومند است. يعني واقع‌بينانه استانداردهاي زندگي را ببينيم و تن به شرايط بد موجود ندهيم.

تحصيلات

وي در ادامه به عوامل مؤثر در موفقيت زنان پرداخت و درباره تحصيلات به عنوان نخستين مقوله اظهار داشت: براي اينکه ما زنان بتوانيم به اقتصاد خانواده کمک کنيم، به چندين عامل نيازمنديم.

تحصيلات در وهله اول است. قرار نيست برخي بي‌کفايتي‌هاي مديريتي ما را قانع کند تا بچه‌هايمان را سمت تحصيلات سوق ندهيم. بچه‌اي که تحصيلات را در کنار مهارت داشته باشد - به خصوص اگر دختر باشد - شانس بيش‌تري در کسب يک موقعيت شغلي خواهد داشت. به تمام بچه‌ها يک هنر را در کنار مهارت‌هاي فن بيان، ارتباط‌گيري، مديريت زمان و کنترل خشم آموزش دهيم تا شانس بيش‌تري براي حضور در بازار کار داشته باشند.

مديريت مالي

مديريت مالي دومين عاملي بود که نظر بر آن تأکيد کرد و گفت: متأسفانه در حال حاضر يکي از مهارت‌هايي که ما کم‌تر از آن برخورداريم، مهارت مديريت مالي است. همه ما نياز به اين مهارت داريم. به خصوص اگر مسئول مديريت امور مالي خانواده باشيم. هرساله آمارهايي از کارآفرينان تازه کشور منتشر مي‌شود. اما هيچگاه آماري از کارآفريناني که سال بعد به خاطر نابلدي مديريت مالي ورشکسته مي‌شوند، منتشر نمي‌شود.

دسترسي به منابع مالي

اين کارآفرين در ادامه عنوان کرد: دسترسي به منابع مالي نيز از جمله عوامل مهم براي زنان است. ارثي که يک زن از همسر مي‌برد يک‌هشتم و از پدر يک‌دوم است. اين يعني ما زنان سهم کم‌تري در اين زمينه داريم. اما هنگام اخذ وام تمام شرايط براي زن و مرد برابر است. يعني در ميزان وام، مقدار سود، مدت بازپرداخت، مدارک شغلي و جريمه برابرند. اگرچه که شرايط در کشور ما اين‌گونه است، اما در برخي کشورها مانند استراليا، انگلستان، آمريکا و حتي تونس و لبنان هنگام طلاق اموال را 50-50 تقسيم مي‌کنند و اگر قرار باشد زن حضانت فرزندان را بر عهده بگيرد، جهت بر هم نخوردن آرامش آن‌ها خانه را به زن مي‌دهند.

اينترنت پرسرعت

اينترنت پرسرعت جالب‌ترين و نوين‌ترين مورد در بين تمامي عوامل تأثيرگذاري بود که نظر به آنان پرداخت. وي در همين باره گفت: اينترنت پرسرعت از جمله عوامل مهم براي پيشرفت ما خانم‌هاست. چرا که فارغ از شغلي که داريم، بايد به کارهاي خانه هم برسيم. به دفعات پيش مي‌آيد که هنگام انجام اين امور، به شغل آنلايني که داريم مي‌پردازيم. کندي و فيلترينگ اينترنت مشاغل آنلاين زنان را دچار اختلال مي‌کند. به طوري که از کار خانه نيز عقب مي‌مانند. انجام به‌موقع کارهاي خانه موجب تحکيم بنياد خانواده مي‌شود. از اين جهت، لازم است تا اينترنت پرسرعت در اختيارمان قرار بگيرد.

وضعيت اقتصادي

وي افزود: وضعيت اقتصادي پله مهمي براي رشد زنان است. هرچند که گاهي آدمي در تنگناها و فشارها پيشرفت مي‌کند، اما گاهي نيز موجب شرايط بد روحي مي‌شود. برخي از خانم‌ها علاقه زيادي به کار بيرون از خانه ندارند. ولي وضعيت اقتصادي اجازه زنانگي کردن را به آن‌ها نمي‌دهد و مجابشان مي‌کند تا شريک مرد در کسب درآمد باشند. در نظر بگيريد بچه‌هايي که به خواست خودشان کار مي‌کنند، تشويق مي‌شوند. اما کودکاني که به خاطر شرايط بد اقتصادي مجبور به کار کردن مي‌شوند، کودکان کارند. بسياري از ما زنان نيز نه بر حسب علاقه، بلکه بالاجبار در بيرون از خانه کار مي‌کنيم.

اولويت‌بندي

اولويت‌بندي يکي ديگر از عواملي بود که نظر به آن‌ها پرداخت. وي در همين باره عنوان کرد: اروين د يالوم در کتاب روان‌درماني اگزيستانسياليم مي‌گويد اگر مرگ نبود، انسان‌ها حرکت نمي‌کردند. مرگ به زندگي جان و معنا مي‌دهد. اگر بدانيم که مرگ وجود ندارد، احتمالاً هدف‌گذاري و برنامه‌ريزي انجام نمي‌دهيم. ما تنها يک‌بار زندگي مي‌کنيم. پس بايد مسائل کوچک را ناديده بگيريم. پژوهشي مي‌گويد زن و شوهرهايي که يکي از آن‌ها تجربه‌اي نزديک به مرگ داشتند، کم‌تر سر اختلافات کوچک حساسيت به خرج مي‌دهند. حتي اگر هيچ‌وقت چنين تجربه‌اي را پشت سر نگذاريم هم لازم است تا به آن درجه از درک برسيم که براي هر چيزي ارزش زيادي قائل نباشيم. ما زنان هم در اقتصاد خانواده نقش داريم و هم مديريت فرزندپروري و خانه‌داري را بر عهده داريم. از اين جهت، بايد ذهن و زمان خود را مديريت کنيم. توماس کيلمن مي‌گويد: تمام افراد و کارها را بايد به دو دسته مهم و غيرمهم تقسيم کرد. سپس مي‌گويد: اگر فردي غيرمهمي کار مهمي انجام داد، بايد انرژي لازم را صرف کنيم و قاطعانه جلوي او بايستيم. اگر فردي غيرمهم کار غيرمهمي انجام داد، به هيچ عنوان لايق صرف انرژي نيست. اما گاهي ممکن است آدمي مهم کار غيرمهمي انجام دهد. مثلاً پسر من در حضور ديگران شوخي نابجايي بکند. لازم نيست در اين هنگام سرسختانه او را در جمع ادب کنيم. در آخر نيز اگر فردي مهم کار مهمي بکند، لايق صرف انرژي ماست.

تعادل

سميه نظر در واپسين بخش سخنراني‌اش تعادل را به عنوان يکي از مهم‌ترين عوامل رشد زنان مورد بررسي قرار داد و گفت: در نهايت نبايد فراموش کنيم که علاوه بر خودمان، بايد براي خانواده نيز وقت کافي را بگذاريم. هيچ چيزي بهتر از اين نيست که اگر يک زن موفق در اجتماع هستيم، براي همسر و فرزندمان نيز همسر و مادر خوبي باشيم. لازم نيست حتماً تمام کارهاي نظافت خانه را خودمان انجام دهيم. ما زنان به‌اندازه مشخصي انرژي داريم و بايد آن را بين خانه و بيرون از خانه تقسيم کنيم. زن مدبر کسي است که تعادل را برقرار کند. دين اسلام دين تعادل است. از اين رو، بايد متعادل روبه‌جلو حرکت کنيم تا در نهايت به رشد و شکوفايي برسيم و فرد موفقي باشيم.