سيد محسن حسيني (برساووش)

يکي از حلقه هاي زنجيره مديريت يکپارچه_منابع_آب، استحصال آب از هوا و به عبارت ديگر ، تقطير رطوبت موجود در اتمسفر است. راههاي گوناگوني از قديم الايام در مناطق مختلف ايران و جهان وجود داشته است که مردم با اين روش‌ها  بخشي از آب مورد نياز خود را تامين کرده اند. در سال‌هاي اخير با توجه به توسعه استفاده از کولرهاي گازي و اسپيلت، و نظر به اين که تقطير بخشي از رطوبت هواي پيرامون آن، بخشي از فرآيند خنک سازي محيط است، و از سوي ديگر، کمبود منابع آب به دلايلي همچون تغييرات اقليمي و خشکسالي هاي پياپي و درازمدت، منابع آب در دسترس را کاهش داده است، لذا جمع آوري و استفاده از آب تقطير شده توسط کولرهاي گازي و اسپيلت ها مي تواند بخشي از آب مورد نياز انسان را تأمين نمايد. در فرآيند کار کولر گازي، رطوبت موجود در هواي داخل خانه يا محل کار به دليل سرد شدن اواپراتور، متراکم و تبديل به آب شده که به آن  آب تقطير شده گفته مي‌شود. کولرهاي گازي داراي يک لوله تخليه داراي شيب مناسب هستند که آب تقطير شده را به بيرون هدايت مي‌کند که معمولا در فضاي باز رها شده و بلافاصله مجددا تبخير شده و به آتمسفر بر مي گردد و به عبارت صحيح تر به هدر مي‌رود، اما مي‌توان با استفاده از روش‌هاي مناسب، اين آب را مديريت، جمع آوري و از آن استفاده کرد. نگاهي به خصوصيات اين منبع مناسب آب در دسترس که به سادگي از کنار آن عبور مي کنيم، مي تواند ما را به استفاده از آن ترغيب کرده و بخشي از آب مورد نياز ما را تامين کند. حجم آب توليدي کولر گازي به عوامل مختلفي از جمله ظرفيت کولر، دما و رطوبت محيط، فصل و ايام استفاده در سال و ساعات استفاده در روز بستگي دارد. در مناطق گرم و مرطوب، کولرهاي گازي مي‌توانند روزانه تا 8 ليتر آب توليد کنند. در مناطق خشک‌تر، اين مقدار کمتر و حدود يک ليتر در روز است. طبق برخي آمارها، امروزه حدود 70 درصد خانوارهاي شهري و حدود 30 درصد از خانوارهاي روستايي استان گلستان از کولر گازي و اسپيلت استفاده مي کنند. به عبارت ديگر با توجه به جمعيت 1.2 ميليون نفري شهري که با عنايت به اينکه متوسط بعد خانوار شهري در استان گلستان 3.4 نفر است، بالغ بر حدود  353 هزار خانوار مي شود، تعداد حدود 247 هزار کولر در شهرها و با توجه به جمعيت 800 هزار نفري روستايي که با عنايت به اينکه متوسط بعد خانوار روستايي در استان گلستان 3.8 نفر است، بالغ بر 210 هزار خانوار مي شود، تعداد حدود 63 هزار کولر در روستاها و مجموعا حدود 310 هزار کولر در استان گلستان مورد استفاده قرار مي گيرد. چنانچه ميزان آب توليد شده توسط اسپيلت ها و کولرهاي گازي در استان را 8 ليتر در نظر بگيريم، ميزان آب توليدي روزانه در شهرهاي استان، ميزان 1 ميليون و 976 هزار ليتر و ميزان آب توليدي روزانه در روستاهاي استان، 504 هزار ليتر و مجموع استان روزانه 2 ميليون و 480 هزار ليتر است و اگر ايام کارکرد کولر را 100 روز در سال محاسبه کنيم، ميزان آب توليدي در شهرها، به 197 ميليون ليتر ( 197 هزار متر مکعب) و در روستاها، به 50 ميليون ليتر ( 50 هزار متر مکعب) و مجموعا در استان به 248 ميليون ليتر ( 248 هزار متر مکعب) بالغ مي شود. لذا چنانچه هر خانواده آب کولر گازي مورد استفاده خود را در يک مخزن يا ظرف جمع‌آوري کند، مي تواند از آن براي مصارف مختلف استفاده کرده و بخشي از آب مورد نياز خود را به صورت آماده و بدون هزينه تأمين نمايد. آب کولر گازي به دليل خالص و عاري از املاح و رسوبات بودن، مي‌تواند براي مصارف مختلفي استفاده شود که برخي از آنها عبارت است از: تميز کردن سطوح خانه مانند ميز، کابينت و کاشي‌هاي سرويس بهداشتي (بدون املاح بودن آن، سطوح را بدون نياز به مواد شوينده سنگين براق مي‌کند)، استفاده براي اتو بخار (اين آب به‌دليل سختي پايين، مانع از ايجاد رسوب در منافذ اتو مي‌شود و عملکرد آن را بهبود مي‌بخشد)، شستشوي حياط و پارکينگ، پر کردن مخازن سيفون ها، شستشوي خودرو (به دليل سختي پايين، ردي از لکه بر روي شيشه‌ها يا بدنه خودرو باقي نمي‌گذارد)، استفاده در رادياتور خودرو (اين آب خنثي بوده و به‌دليل سختي کم، از رسوب‌گذاري در سيستم خنک‌کننده خودرو جلوگيري مي‌کند)، آبياري گياهان و گل‌ها (اين آب براي برخي گياهان مقاوم مناسب است. براي گياهان حساس، اين آب با آب لوله‌کشي مخلوط شود)، استفاده در کولر آبي به عنوان جايگزين آب شهري، استفاده در سيستم‌هاي خنک کننده و مه‌پاش در فضاهاي باز. در خاتمه بايد توجه داشت که آب استحصال شده از کولرهاي گازي به هيچ وجه قابل شرب نيست و نبايد براي اين مصرف مورد استفاده قرار گيرد.

کارشناس مسائل آب-  مديرکل اسبق

 آب منطقه اي گلستان