غزاله صيدانلو- انجمن علمي مطالعات صلح ايران  چهارشنبه گذشته  نشست صلح در گلستان را به همت انجمن صلح تبرستان برگزار کرد. در اين نشست سخنرانان با موضوعات مختلف علمي به زواياي مختلف مفهوم صلح پرداختند.  دکتر احسان مکتبي روزنامه نگار گلستاني در اين نشست به عنوان اولين سخنران درباره صلح در انديشه ايرانشهري سخن گفت: فرضيه ما اين است که انديشه صلح در مباني فکري ايرانيان صاحب يک منظومه کم و بيش منسجم است و مي توان  به آن استناد کرد. وي گفت: صلح  داراي دو مفهوم تعريف شده جامعه شناسي و فلسفي است، در معناي  جامعه شناسي در برابر جنگ و در مفهوم فلسفي آرامش نوع انسان با خود، در خود  و با طبيعت است. مکتبي ادامه داد براي شناخت بنيان هاي صلح بايد به آثار برجاي مانده زبان فارسي بازگرديم. وي با اشاره به  کتاب مقدس اوستا گفت: اوستا تمام جنگ است بين خوبي و بدي، بين اهورا مزدا و اهريمن و اوصافي مانند راستي، درستي دليري رادمردي  ...در مقابل دروغ فريب ترس ستم و تن پروري در نهايت با ظهور سوشيانس، اهريمن ميدان را به نفع اهورا مزدا خالي مي کند و جهان به صلح ابدي مي رسد.  وي ادامه اين سير انديشه را مي توان در خردنامه حکيم ايران زمين جناب فردوسي پيگيري کرد و تاکيد کرد: شاهنامه يک دوره حکمت نظري و عملي براي ما ايرانيان است که مداوم غايت ها و روش ها را به ما يادآوري مي کند، نگاه ايراني بدور از تعصب يا نژاد پرستي در آن آشکار است، داستان ضحاک، ازدواج سام، جنگ اسکندر و داراب در کنار رزم رستم و سهراب و اسفنديار به همراه داستان بيژن و منيژه، نشان از تنوع ذهني و پذيرش تکثر در انديشه ايرانشهري است. مکتبي در ادامه به اساسي ترين انديشه هاي جناب فردوسي در شاهنامه اشاره کرد که مي تواند بنيان صلح پايدار را بنا کند  و گفت: با مطالعه خردنامه حکيم فردوسي مي بينيم که روايت هاي شاهنامه بر مبناي خردمندي، دادگري، راستي در سيران است. مکتبي ياد آور شد: انسان خردمند پس از خداوند متعال صاحب برترين جايگاه در عالم هستي است و به همين خاطر در ديباچه شاهنامه پس از ستايش پروردگار حکيم فردوسي به ستايش  خرد و انسان خردمند پرداخته است...

مکتبي ياد آور شد انديشه صلح و مدارا به عنوان يکي از زير ساخت هاي زندگي مدني در اوستا و سپس در شاهنامه مبتني بر خردمندي، دادگري، راستي نقشي اساسي دارد و در ادامه اين روند آن چنان که مي دانيم در جناب مولانا، سعدي و حافظ به مفهومي از عشق مي رسد که تبديل به بزرگترين فضيلتها براي انسان مي شود و آن چنان که مولانا در داستان طوطي بازرگان مي فرمايد: عاشقم بر قهر و بر مهرش به جد / اي عجب من عاشق اين هر دو ضد. مکتبي ياد آور شد اين مفهوم از عشق که انسان در خود و با خود از جانبي و از سويي با طبيعت به فهمي مشترک برسد يک فضيلت  است که آن را مي توان در انديشه ايرانشهري دريافت کرد. 

 دکتر نوروز نيمروزي  استاد دانشگاه گروه جامعه شناسي  گلستان نيز  در اين نشست درباره نقش اقوام در تحقق صلح اجتماعي گفت: صلح اجتماعي زندگي اجتماعي پايدار به دور از تضاد دروني است. وي يادآور شد:  صلح اجتماعي، وضعيتي است که در آن افراد و گروهها همزيستي مسالمت آميزي بدون خشونت، بدون احساس ترس از خشونت و احساس ناامني با يکديگر داشته باشند و تنش هاي اجتماعي از طريق گفتگو، همکاري و مشارکت حل و فصل شود. اين صلح در نتيجه فقدان تضاد، وجود درک متقابل و همکاري و تخصيص عادلانه منابع و فرصت ها بوجود مي آيد. عضو هيات علمي دانشگاه گلستان درباره مفهوم گروه قومي يادآور شد: جمعي  که در درون جامعه‌اي بزرگتر، داراي تبار مشترک واقعي يا خيالي هستند و  خاطرات گذشته مشترک همراه با عناصر نمادين هويتي( خويشاوندي، زبان، مذهب،مليت و...) دارند  را گروه قومي مي گويند وي در مورد جمعيت و تنوع جمعيتي در گلستان گفت: براساس سالنامه آماري جمعيت استان در سال1401، 1.922.638 نفر گزارش شده است استان گلستان را جمعيت اهل تشيع با شصت و سه درصد  و اهل سنت هم سي و هفت درصد  تشکيل مي‌دهند. نيمروزي يادآور شد:  اهل تشيع را گروه‌هاي فارسي‌زبان، مازندراني، سيستاني، ترک ها ( ترک خراسان و آذري‌ها)، تشکيل مي‌دهند و اهل سنت را تمام گروه‌هاي ترکمن، بلوچ و قزاق تشکيل مي‌دهند. مسيحيان و صوفيان گنابادي از اقليت‌هاي کوچک مذهبي استان هستند. اين استاد دانشگاه درباره رويکردهاي نظري درخصوص نحوه مواجهه حاکميت با مسئله تنوع اقوام گفت: سه رويکرد ازلي انگاري( تاکيد بر ريشه هاي تاريخي هويت قومي) رويکرد ابزار انگاري( برساخته دانستن فرايند سياسي شدن قوميت با هدف تعقيب مقاصد سياسي اجتماعي)ورويکرد سازه انگاري(قوميت سازه‌اي اجتماعي، زمينه‌مند و موقعيتي )است. نيمروزي در باره سياسي شدن مساله قوميت نيز گفت: گروههاي قومي اغلب در شرايطي بسيج مي شوند که احساس قوي همبستگي و هويت قومي، به همراه نوعي محروميت و نابرابري تحميلي در مقايسه با گروه مسلط وجود داشته باشد. بوجود مي آيد وي سپس به سياستهاي قومي در صد ساله اخير ايران  اشاره کرد و گفت: سياست نوسازي غربي با اقتباس از آتاتورک در پهلوي اول وسياست دولت-ملت سازي مبتني بر ايدئولوژي ناسيوناليسم در پهلوي دوم وسياست يکسان سازي فرهنگي،  برنامه پوشش اجباري زنان و مردان در سالهاي اخير  از بنيان هاي سياستگذاري در ايران بوده است. وي در ادامه به سياستگذاري قومي در کشورهاي مختلف جهان اشاره کرد و نمونه هايي از آن ها را شرح و بسط داد.

سومين سخنران اين نشست خانم فهيمه حسن پور دبير ستاد صبر استان گلستان در قوه قضاييه  بود وي به معرفي ستاد صبر در قوه قضاييه و عملکرد آن پرداخت و گفت:  عنوان ستاد صبر  برگرفته از (صلح - بخشايش - رضايت) است که قوه قضاييه مبتني بر آموزه هاي قرآني و روايي و لزوم حاکميت فرهنگ مدارا، عفو و گذشت به صورت نظام مند و با استفاده از ظرفيت هاي برون سازماني  در گلستان به عنوان  اولين استان  آن را تاسيس کرده است. حسن پور مهمترين  هدف تشکيل ستاد صبر را اعتلاي فرهنگ صلح، سازش و رضايت، نظام مند کردن، تقويت مشارکت و افزايش تعامل نهادهاي مردمي با قوه قضاييه با رويکرد صلح و سازش، اعتلاي فرهنگ احترام به قانون و حقوق ديگران و انسجام نهادي در ارتقاء صلح، سازش و گذشت عنوان کرد. وي در ادامه به ارکان اين ستاد اشاره کرد و افزود: از سال 1400 تا کنون حدود 720 نفر صلح يار به صورت انفرادي يا هياتي شناسايي ،جذب و به کارگيري شده اند و هم اکنون تعداد 148 هيات صلح در ادارات، سازمانهاي دولتي و غير دولتي، مساجد، محلات ،حسينيه ها، مدارس و... مشغول فعاليت مي باشند. حسن پور تاکيد کرد: از 5000 پرونده اي که به ستاد صبر محول شده است حدود چهل درصد به صلح ختم شده است. وي ياد آور شد:  علاوه بر اين هر ساله به طور ميانگين بالغ بر 20 پرونده قصاص نفس نيز با وساطت اين صلح ياران، به رضايت و سازش منجر  ختم شده و نيز صدها زنداني جرائم غير عمد از زندان هاي استان آزاد مي گردند. دبير ستاد صبرگلستان ياد آور شد: بر اساس آمارها و بررسي هاي اسناد حدود 75 درصد از هزاران مورد اختلاف، نزاع و دعوي قبل از تشکيل پرونده قضايي با ورود و پادرمياني صلح ياران  مصالحه گرديده است. حسن پور از ديگر فعاليت هاي ستاد صبر بنيانگذاري  جايزه صلح در گلستان و کشور عنوان کرد و گفت: اولين جايزه صلح که ترکيبي از جايزه ريالي و جايزه معنوي بوده درکنار لوح، تنديس ونشان صلح به يک صلح يار و ريش سفيد يکي از اقوام مستقر در استان تعلق يافت که بيش از پنج دهه عمر خود را صرف  صلح و سازش در ميان شهروندان کرده بود.  حسن پور افزود:  در حال حاضر 148 هيات صلح و سازش در استان فعاليت دارند، که برخي اختصاص به قوميت ها مثل ترکمن، سيستاني، بلوچ، ترک قزلباش، شاهرودي، کتولي، ميقاني، زيارت، مازني، هزارجريبي، آذري اختصاص دارند، ولي عمده آنها با توجه به پراکندگي جمعيت و موقعيت سکونت گاههاي آنها، هيات هاي صلح ترکيبي از دو يا چند قوميت مي باشد که در ايجاد سازش و اخذ رضايت بويژه در پرونده هاي مهم و خاص از جمله  حل و فصل نزاع هاي جمعي و بسياري از اختلافات طايفه اي  نقش مثبت داشته اند. سخنران پاياني اين نشست دکتر خسرو قبادي عضو هيات علمي دانشگاه  و دبير انجمن صلح تبرستان بود که به چيستي و چرايي انجمن صلح تبرستان پرداخت و گفت: شرايط عمومي جامعه ايران به ما اين تذکر را مي دهد که بايد با هم افزايي توانمندي ها و ظرفيتها مختلف  زمينه هماهنگي بيشتر در مسير صلح پايدار را در کشور فراهم آوريم. دکتر قبادي با اشاره به تاريخچه فعاليتهاي انجمن صلح تبرستان از استقبال نخبگان و صاحب نظران از اين انجمن خبر داد و گفت: اين انجمن در گيلان و مازندران هم فعاليت جدي دارد و بدنيال صلح پايدار در جامعه ايراني است.