آموزش و پرورش ايران؛ نيازمند بازنگري جدي و سرمايه‌گذاري هدفمند ...
یادداشت |
محمود رحيمي
آموزش و پرورش ايران سال‌هاست با مشکلات ريشه‌اي دست‌وپنجه نرم مي‌کند؛ از روش‌هاي تدريس سنتي و فاصله با آموزش‌هاي مهارتي گرفته تا کمبود سرمايه‌گذاري و ضعف زيرساخت‌ها. در حالي‌که بسياري از کشورها آموزش را محور توسعه خود قرار داده‌اند، در ايران اين بخش همچنان در حاشيه مانده و آينده نسل‌ها را با چالش جدي روبه‌رو کرده است. آموزش و پرورش، شالوده پيشرفت هر جامعه‌اي است. اما واقعيت آن است که نظام آموزشي ايران در مقايسه با بسياري از کشورهاي توسعه‌يافته با چالش‌هاي جدي روبه‌روست؛ چالش‌هايي که نتيجه آن کاهش خلاقيت، ضعف در مهارت‌آموزي و کم‌رنگ شدن پژوهش در ميان نسل‌هاي جوان است.
در حالي که در کشور ما نخبگان ارزشمندي پرورش يافته‌اند، بسياري از آنان حاصل آموزش در مدارس خصوصي پرهزينه يا دانشگاه‌هاي خارج از کشور بوده‌اند؛ پرسش اينجاست که چرا نظام رسمي آموزش عمومي و عالي، به تنهايي نتوانسته چنين خروجي‌هايي داشته باشد؟
بررسي دلايل اين وضعيت را مي‌توان در چند محور اصلي خلاصه کرد:
1- تداوم روش‌هاي سنتي در تدريس:
هنوز هم آموزش در مدارس ما بر حفظيات و آزمون‌هاي تکراري متمرکز است؛ در حالي که نظام‌هاي آموزشي پيشرفته بر تقويت تفکر انتقادي، مهارت حل مسئله و کار گروهي تأکيد دارند.
2- فاصله با آموزش‌هاي مهارتي:
يکي از مهم‌ترين تفاوت‌ها ميان ايران و کشورهاي توسعه‌يافته، کم‌توجهي به آموزش‌هاي فني و مهارتي است. اين در حالي است که در بسياري کشورها، دانش‌آموزان از سنين پايين براي ورود به بازار کار و فعاليت‌هاي اقتصادي آماده مي‌شوند.
3-سرمايه‌گذاري ناکافي در آموزش:
آموزش در کشورهاي پيشرفته در اولويت برنامه‌هاي توسعه قرار دارد و منابع مالي قابل‌توجهي به آن اختصاص مي‌يابد. در ايران اما سهم آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها از بودجه ملي، پاسخگوي نيازهاي واقعي اين بخش نيست.
4- فرهنگ يادگيري مادام‌العمر:
در حالي که در جوامع پيشرفته، يادگيري فرآيندي هميشگي تلقي مي‌شود، در کشور ما بيشتر به اخذ مدرک يا عبور از سد کنکور محدود شده است.
5- بي‌توجهي به سلامت جسم و روان دانش‌آموزان:
توجه به سلامت جسمي، روحي و اجتماعي بخش جدايي‌ناپذير آموزش در بسياري از کشورهاست. اما اين موضوع در مدارس ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
6-زيرساخت‌هاي ناکافي آموزشي:
تراکم بالاي دانش‌آموزان در کلاس‌ها، سرانه پايين آموزشي و کمبود فضاهاي استاندارد، مانع جدي ارتقاي کيفيت آموزش است.
7- رشد بي‌رويه مدارس و دانشگاه‌هاي غيرانتفاعي:
توسعه مدارس غيرانتفاعي و دانشگاه‌هاي خصوصي با هزينه‌هاي گزاف، بدون رعايت استانداردهاي آموزشي، خود به يکي از معضلات تبديل شده است.
بي‌ترديد، آموزش و پرورش ايران نيازمند بازنگري جدي در سياست‌ها، سرمايه‌گذاري هدفمند و رويکردي عدالت‌محور است. آينده کشور، در گرو آن است که آموزش از حاشيه تصميم‌گيري‌ها خارج شود و به اولويت واقعي برنامه‌هاي توسعه‌اي بدل گردد.
فعال رسانه‌اي