محمد انصار

در سال 1387 کتاب خاطرات حجت الاسلام سيدمحمد رئيسي گرگاني به کوشش انتشارات پيک ريحان به چاپ رسيد. برخي از نوشته‌هاي او، در جاي ديگري به چاپ نرسيده اند. مانند آنچه را که درباره‌ي شجره‌نامه‌ي سادات گرگان آورده است. او مي‌نويسد سه خانواده، از سادات قديمي اين شهر هستند که با گذشت زمان، هر طايفه‌اي، يک فاميلي براي خودشان انتخاب کردند:

1- خانواده مفيدي (باقرمفيدي، دُرمفيدي، سادات مفيدي، حامد مفيدي، شمس مفيدي، شيخ الاسلامي، قدس مفيدي، محسن مفيدي، مفيديان، هدايت مفيدي نورمفيدي)

2-خانواده ميرکريمي (رئيسي، بني کريمي، قدس ميرحيدري، ميرحيدري)

3- خانواده ميرمجيدي

در اين کتاب، گذرا درباره‌ي برخي از آنها، مطالبي آورده شده است. براي تکميل نوشتار ايشان، بايد بگوييم که به جز موارد بالا، خانواده‌هاي سادات ديگري هستند که سالهاست در گرگان زندگي مي‌کنند که نامشان چنين است: آقامحمدا، اميرلطيفي، بني‌کمالي، دادور (سيد خالو)، هاشمي، ميرفاضلي، سيدي، مکي، سيدهاشمي، سيدين، سيد قاسمي، سيف حسيني، شيرنگي، طاهري گرگاني، فاطمي، قدس علوي، محسنيان، مدني، مردمومن، مساوات، ميرشهيدي، ميرقاسمي، سيدباقري، ميرکاظمي، ميرحسيني، محب حسيني، نبوي.

بنابر گفته‌هاي مردم، خانواده‌هاي طاهري، نبوي، ميرمجيدي، سيدهاشمي، بني‌کمالي، محب حسيني، ميرحسيني، ميرکريمي‌ها از سادات حسيني و خانواده‌هاي سيدي، هاشمي، محسنيان، ميرفندرسکي و مفيدي‌ها از سادات موسوي هستند.

ما در زير، سه خانواده را معرفي خواهيم کرد.

1- ميرحيدري

بزرگ اين خانواده، ميرحيدر نوه ميرکريم بود. او چند پسر داشت که يکي از آنها، صادق بود که در محله دربنو گرگان زندگي مي‌کرد و از مشروطه خواهان استرآباد بود. او پدر سيدابراهيم مي‌شود. ابراهيم با صديقه بيگم شيرنگي ازدواج کرد. آنها چهار پسر داشتند که دو نفرشان به نام‌هاي قاسم و صادق، فرهنگي و مداح شدند. قاسم در سال 1306 به دنيا آمد. سال‌ها در گنبدکاووس مدير مدرسه بود. سرانجام در سال 1348 درگذشت. صادق در سال 1322 به دنيا آمد. در سال 1350 با همراهي ديگران، هيئت پيروان مکتب حسين را راه اندازي کرد. حدود 70 سال براي اهل بيت، نوحه و روضه خواند تا اينکه در آذر سال 1402 درگذشت. پسر ديگر ميرحيدر، حسن نام داشت که او پدر عباس مي‌شود. عباس در سال 1257 به دنيا آمد. معروف به سلطان الذاکرين بود. فاميلي اش، قدس ميرحيدري است. در سال 1312 درگذشت و در قدمگاه خضر گرگان (کنار تپه قلعه خندان) به خاک سپرده شد. همسرش شمسي سادات مفيدي( 1308-1250) است. آنها چند فرزند داشتند که يکي از آنها، دختري بود که همسر شيخ اسماعيل قاضي( پدر نعمت الله) شد. ديگري سيد جعفر بود که در سال 1295 به دنيا آمد. تحصيلات حوزوي داشت. مدتي مدير آموزش و پرورش گرگان شد. مداح و سخنران بود. کتاب‌هاي زيادي نوشت. سرانجام در 23 آبان سال 1387 هنگام سخنراني در حرم امام رضا(ع) درگذشت.

2-نبوي

مشهورترين فرد اين خانواده، سيدحسين نبوي فرزند محمدرضا و نوه نظام الدين بود. او پسر عموي سيد ابراهيم نبوي نويسنده کتاب (موقوفات حضرت رسول و حضرت رضا سلام الله عليهما در استرآباد و گرگان) است. سيد حسين، تک فرزند خانواده بود. در سال 1300 خورشيدي در گرگان به دنيا آمد. آموزگار مدرسه عماديه، بنيانگذار مدرسه ملي جعفري، مؤسس هيأت منتظرين قائم آل محمد (ع) و پيشنماز مسجد حاج آقا کوچک گرگان بود. دو بار ازدواج کرد. همسر اولش، ام کلثوم مختوم بود که از او صاحب دو پسر به نام‌هاي حسن و مصطفي شد. همچنين سه دختر داشت که همسر شيخ صادق رياضي، محمد زرگران و ابراهيم سادات صفوي شدند. همسر دومش، مريم بيگم طاهري (متوفاي 1359) بود که از او صاحب دو پسر به نام‌هاي محمدرضا و نظام الدين شد. همچنين دختري داشت که همسر عبدالرحيم حاتمي شد. مريم بيگم، فرزند ميرزا هادي و نوه سيد طاهر مجتهد بود. سيدحسين نبوي در 11 مهر سال 1354 درگذشت و در کنار ضريح امامزاده نور و کنار قبر پدر و پدربزرگش به خاک سپرده شد. غلامرضا خارکوهي از نويسندگان استان گلستان در دو کتابش و روزنامه اطلاعات محل خاکسپاري او را مشهد نوشتند که کمي عجيب است.

3- طاهري

 بزرگ اين خاندان، سيد طاهر مجتهد است. او از روحانيون بزرگ دوران مشروطه بود که پس از فوت، کنار سقاخانه محله ميدان گرگان به خاک سپرده شد. دو بار ازدواج کرد. يکي از همسرانش اهل روستاي دنگلان بود. از او، صاحب يک دختر شد که او همسر سيدمفيد استرآبادي شد. همچنين چهار پسر داشتند: الف- عبدالله ب- مهدي که در سال 1316 درگذشت و در امامزاده روشن آباد (واقع در غرب گرگان) به خاک سپرده شد. او پسري به نام جعفر داشت که وکيل دادگستري و رئيس انجمن شهر گرگان بود و در سال 1347 از دنيا رفت. ج- صادق که در سال 1290 خورشيدي در دامغان درگذشت. او دو پسر داشت: 1- تقي (متوفاي 1367) 2-کاظم( متوفاي 1366) که با سکينه بيگم افضلي( متوفاي 1372) ازدواج کرد. آنها صاحب پسري شدند که نامش را حبيب گذاشتند که در سال 1309 به دنيا آمد. او آموزگار و متولي مدرسه‌ي محمدتقي‌خان (امام صادق کنوني) و نماينده‌ي مردم استان گلستان در مجلس خبرگان رهبري بود و در سال 1386 درگذشت. د-ميرزا هادي که از عاملين دستگيري هژبر نظام و سهام الملک فرزندان امير موبد سوادکوهي در استرآباد بود. در ششم بهمن سال 1350 درگذشت و در کنار پدرش به خاک سپرده شد. او چند فرزند داشت: 1- هاجر بيگم (1298-1393) که همسر ميرمهدي سيدي بود. 2-سيد علي اکبر( 1378-1290) که همسرش فاطمه کاشانيان (1379-1294) بود. آنها پسري به نام پرويز (1403-1313 ) داشتند. 3- مريم بيگم( متوفاي 1359) که همسر سيدحسين نبوي شد. 4- سيداحمد (1303-1372) که همسرش، ستاره بيگم عرفاني (1304-1397) فرزند محمدتقي (متوفاي 1349) بود. با نگاهي گذرا به نسب نامه سادات گرگاني و خويشاوندان سببي آنها، بايد بگوييم که آنها، همگي با هم، فاميل هستند.

پژوهشگر