محمود شفيعي

تامل در سوره آل عمران، حداقل آيات 19 تا 112، نشان مي دهد که بر فضاي فکري، فرهنگي و آداب و رسوم رايج در مدينه، شرايطي حاکم بود که پيامبر ص بزرگترين مانع نفوذ پيام هاي الهي در آن جامعه را از سوي مدعيان اهل کتاب حس کرده بودند.  پيامبر ص مي کوشيدند جامعه انحطاط يافته همه جانبه را، با انتشار و تبليغ پيام هاي وحياني، روشن کردن پيامهاي آسماني، هشدار نسبت به انواع کج روي ها، به سوي توحيد و کارهاي شايسته ترغيب کنند. مردماني که نه دنياي آباد، آسان و ايمني داشتند و نه دين خدا پسندانه اي، غير از بت پرستي و ارتکاب انواع کردارهاي زشت از زنا تا شربخواري و قمار بازي و کشتار و خشونت، در ميان آنان رايج گشته بود.  در مقابل، جمع بزرگي از اهل کتاب وضع موجود را پسنديده بودند و بر پايداري آن پافشاري مي کردند. آنها بنام دين، بدديني و بددنيايي رايج را، چون به نفع خود مي ديدند، پاسباني مي کردند. از آنجا که اهل کتاب از علم و دانش و مذهب نصيبي داشتند، توانسته بودند جامعه غوطه ور در انواع جهالت ها و رذالت ها را در راستاي منافع مادي خود، به بند بکشند و آنان را دلبسته وضعيت انحطاط يافته ساخته و بر آن مهر تاييد ديني بزنند.  درصد بزرگي از اهل کتاب، در چنين شرايطي، نه در کنار پيامبر ص که در مقابل او صف آرايي کردند. آنان همچون مانعي بزرگ براي گسترش ايمان، توحيد و خروج مردم از شرايط بدوي حاکم بر جامعه شرک زده و آلوده به انواع فسادها، عمل کردند. اين دسته از اهل کتاب، در مدينه وضعيتي دو قطبي را حاکم ساختند و رهايي از وضعيت موجود را به تاخير انداختند. بزرگترين ابزار و امکانات آنها براي نفوذ در جامعه آن روز ردايي بود که بنام دين بر تن کرده بودند. اين لباس دروغين ديني آنان را بر ضد دين خالي از نيرنگ و فريبکاري وادشت. اهل کتاب با ظهور دين اسلام که پشتيبان اديان آسماني گذشته و زنده نگه دارنده خط توحيد در جامعه بشري بود، نه تنها شادمان نگشتند که در برابرش قد برافراشتند. اين دسته از آيات به جوامع مدعي دين و دينداري هشدار مي دهند که ديانت ورزي در جامعه بايد با معيارهاي روشني چون دفاع از انسانيت، اخلاق، عدالت، توحيد، پرهيز از بت کردن منافع شخصي بنام دين و مذهب، گسترش صلح و دوستي، رفاه و آباداني، آسايش و آرامش، همراه و همزاد باشد. گاهي دينِ انحراف يافته، بر ضد دين و دنياي مردم عمل مي کند و جامعه اي شرک آلود را بنام دين نهادينه مي سازد.

استاد علوم سياسي