بحران کود کشاورزي در گلستان
تیتر اول |
شهاب حسيني - استان گلستان، قلب کشاورزي ايران، اين روزها با بحراني کمرشکن دست‌وپنجه نرم مي‌کند. قيمت کود شيميايي دولتي نزديک به دو برابر شده است. يک کيسه 50 کيلويي کود اوره دولتي از 395 هزار تومان به 687 هزار تومان رسيده و در بازار آزاد حتي از يک‌ميليون و 400 هزار تومان هم گذشته است. اين شوک اقتصادي براي اقتصادي بيمار و وابسته به کشاورزي گلستان، که بخش اعظم معيشت مردمش به توليد محصولات کشاورزي گره خورده، فاجعه‌بار است. تلخ تر آنکه با همين قيمتها هم وقتي کشاورز نياز دارد موجود نيست. در اين ميان، نقش استانداري گلستان و نمايندگان مجلس چيست؟ آيا بازديدهاي تشريفاتي وزير جهادکشاورزي، همراه با سکوت و کم‌کاري مقامات استاني و نمايندگان، راه‌حلي براي اين بحران ارائه داده است؟
بازديد وزير: نمايشي تکراري
غلامرضا نوري قزلجه، وزير جهاد کشاورزي، در سفري دو روزه در تاريخ 7 و 8 شهريور 1404 به گلستان آمد و از پروژه‌هايي مثل سايت پرورش ميگو در گميشان، طرح شورورزي در آق‌قلا و چند کارخانه توليدي بازديد کرد. او از رشد 5.6 درصدي بخش کشاورزي و افزايش 32 درصدي صادرات سخن گفت و وعده حمايت از مناطق محروم و تسهيل صدور مجوزها براي واحدهاي کوچک کشاورزي داد. اما اين آمارهاي خوش‌بينانه چه ارتباطي با واقعيت زندگي کشاورزان گلستاني دارد؟ وقتي قيمت کود شيميايي به‌عنوان يکي از مهم‌ترين نهاده‌هاي کشاورزي سر به فلک کشيده، چرا وزير در اين سفر هيچ اشاره‌اي به اين بحران نکرد؟ و مهم‌تر از آن، چرا مقامات استاني و نمايندگان مجلس گلستان در برابر اين فاجعه سکوت کرده‌اند؟
مديريت بحران يا تماشاچي ؟
از جانب ديگر بايد از مسوولان و مديران استان گلستان پرسيد: در اين بحران کجا ايستاده اند؟ استانداري گلستان، به‌عنوان نهادي که بايد هماهنگي بين سياست‌هاي ملي و نيازهاي محلي را برقرار کند و يا سازمان جهاد کشاورزي تاکنون چه اقدام مؤثري براي کاهش فشار بر کشاورزان انجام داده اند. طبق گزارش‌ها، در جلسات اخير استانداري هيچ برنامه مشخصي براي مديريت بحران قيمت کود ارائه نشده است. مسوولان استانداري به‌عنوان نماينده عالي دولت در استان، مي‌توانند با فشار بر وزارت جهاد کشاورزي يا رايزني براي تخصيص يارانه‌هاي هدفمند، بخشي از بار اين افزايش قيمت را از دوش کشاورزان بردارد. اما به نظر مي‌رسد تمرکز او بيشتر بر پروژه‌هايي بوده است که برون دادي ندارد، تا پيگيري مشکلات واقعي کشاورزان. چرا استانداري گلستان برنامه‌اي براي نظارت بر توزيع کود و جلوگيري از احتکار در بازار آزاد ارائه نکرده است؟ آيا اين انفعال در برابر بحراني که معيشت هزاران خانوار گلستاني را تهديد مي‌کند پذيرفتني است؟
نمايندگان مجلس: صداي کشاورزان يا سکوت در برابر بحران؟
نمايندگان مجلس گلستان، به‌عنوان وکلاي مردم در خانه ملت، مسووليت دارند صداي کشاورزان را به گوش دولت برسانند و سياست‌هاي کلان را براي حل مشکلات محلي تحت فشار قرار دهند. اما عملکرد نمايندگان اين استان در مواجهه با بحران قيمت کود چگونه بوده است؟ نمايندگان گلستان، از جمله رمضانعلي سنگدويني (گرگان و آق‌قلا)، عبدالجلال ايري (کردکوي، بندرگز و ترکمن) در اين مدت چه طرح يا لايحه‌اي براي حمايت از کشاورزان در برابر افزايش هزينه‌هاي توليد ارائه کرده‌اند؟
با وجود اينکه مجلس شوراي اسلامي وظيفه نظارت بر عملکرد دولت را دارد، هيچ گزارش مشخصي از پيگيري نمايندگان گلستان براي حل معضل قيمت کود يا بهبود وضعيت نهاده‌هاي کشاورزي در دست نيست. اين در حالي است که گلستان، به‌عنوان يکي از قطب‌هاي توليد گندم، پنبه و برنج، نيازمند توجه ويژه نمايندگان به مسائل ساختاري کشاورزي است. چرا نمايندگان در جلسات علني مجلس يا کميسيون کشاورزي، اين بحران را به چالش نکشيده‌اند؟ آيا آنها نيز درگير نمايش‌هاي رسانه‌اي و وعده‌هاي بدون پشتوانه هستند؟
افزايش قيمت کود: زخمي عميق بر پيکر کشاورزي گلستان
کود شيميايي، به‌ويژه اوره، براي توليد محصولات استراتژيک گلستان حياتي است. افزايش قيمت آن به 687 هزارتومان در بخش دولتي و بيش از يک‌ميليون و 400 هزار تومان در بازار آزاد، هزينه‌هاي توليد را به‌طور بي‌سابقه‌اي بالابرده است. اين افزايش، حاشيه سود کشاورزان را به حداقل رسانده و بسياري را مجبور به کاهش سطح زير کشت يا استفاده از کودهاي غيراستاندارد کرده است. نتيجه اين وضعيت، نه‌تنها کاهش توليد، بلکه افزايش تجمع نيترات در محصولات و مشکلات بهداشتي و صادراتي است.
وزارت جهاد کشاورزي، استانداري و نمايندگان مجلس، همگي در نظارت بر زنجيره تأمين و توزيع کود کم کاري کرده‌اند. احتکار و دلالي در بازار آزاد، که قيمت کود را به بيش از دو برابر رسانده، نشان‌دهنده ضعف مديريت درسطوح استاني و ملي است. چرا مسوولان گلستاني براي نظارت بر اين بازار و جلوگيري از سودجويي اقدامي نکرده‌اند؟
مشکلات ساختاري: خام‌فروشي و نبود زيرساخت
افزايش قيمت کود تنها يکي از مشکلات کشاورزي گلستان است. خام‌فروشي محصولات، کمبود صنايع تبديلي وبرداشت بي‌رويه از منابع آبي، سال‌هاست که اين استان را در تنگنا قرار داده است. طبق گزارش‌ها، نبود سرمايه‌گذاري در صنايع تبديلي باعث شده کشاورزان گلستاني محصولات خود را با قيمت ناچيز به دلالان بفروشند. مسوولان مي‌توانستند با فشار بر دولت براي ايجاد شهرک‌هاي صنعتي و ارائه تسهيلات، اين چرخه معيوب را بشکنند، اما تاکنون هيچ اقدام ملموسي در اين زمينه ديده نشده است.
راهکارهاي پيشنهادي:
براي برون‌رفت از اين بحران، اقدامات زير ضروري است:
1- نظارت بر توزيع کود: استانداري و نمايندگان مجلس بايد بر زنجيره توزيع کود نظارت کنند تا از احتکار و افزايش غيرمنطقي قيمتها جلوگيري شود.
2- يارانه هدفمند: استانداري مي‌تواند با رايزني با دولت، يارانه‌هاي ويژه براي خريد کود و نهاده‌هاي کشاورزي براي کشاورزان گلستاني تأمين کند.
3- توسعه صنايع تبديلي: نمايندگان مجلس بايد طرح‌هايي براي جذب سرمايه‌گذاري در صنايع تبديلي ارائه دهند تا ارزش افزوده محصولات کشاورزي افزايش يابد.
4-آموزش کشاورزان: برنامه‌هاي آموزشي براي استفاده بهينه از کود و رعايت دوره کارنس، با همکاري استانداري و سازمان جهاد کشاورزي، مي‌تواند مشکلات بهداشتي و صادراتي را کاهش دهد.
سخن آخر: وقت پاسخگويي است
افزايش قيمت کود شيميايي، ضربه‌اي مهلک به کشاورزي گلستان وارد کرده است. اما آنچه اين بحران را دردناک‌ترمي‌کند، انفعال مسوولان در برابر آن است. آنها نتوانسته‌اند اعتماد کشاورزان را جلب کنند. گلستان، با ظرفيت عظيم کشاورزي‌اش، شايسته مديريت مسوولانه و راهکارهاي عملي است، نه وعده‌هاي توخالي و نمايش‌هاي رسانه‌اي. وقت آن است که مسوولان برخيزند و صداي کشاورزان را بشنوند و براي حل اين بحران دست به کار شوند.
کارشناس صنايع