■ احسان مکتبی

اگر بخواهيم يکي از بزرگان فرهنگ و ادبيات ايران زمين را نام برده باشيم بي گمان او کسي نيست جز خواجه نظام الملک  طوسي نويسنده سياست نامه، وزير دانشمند سلجوقي که در رمضان 485 قمري (مهر ماه 450 شمسي ) ترور شده است.خواجه سي سال از 455 تا 485 هجري قمري وزير دربار سلجوقيان  بود و در اين دوران تلاش هاي بسياري در حفظ تداوم فرهنگي ايران که پس از حمله تازيان به محاق رفته بود و در بسياري از بخش ها ملوک الطوايفي اداره مي شد انجام داد.  او در سي سال وزارت خود با نوشتن کتاب ارزشمند سياست نامه در پنجاه فصل کوشيده است آداب حکمراني و چگونگي زمامداري را به حکمرانان بياموزد، خواجه علاوه بر اين تلاش کرد با تاسيس نظاميه ها، آموزش  و تربيت  نسل نو را آغاز کند و در آن استادان و دانشمندان بسياري را فراخواند تا نظاميه ها مرکزي براي اجتماع دانشمندان و فقيهان شدند. امام محمد غزالي يکي از آن معلمان و شخصيتي مانند سعدي شيرازي يکي از دانش آموزان نظاميه ها بوده اند که گفته مي شود تا سي نظاميه نيز گسترش يافته بود.در کنار اين خدمات او در کتاب ارزشمند سياست نامه تلاش مي کند اسلوب حکومت را به پادشاهان بياموزد، خواجه وظيفه حکمران را تدبير امور، دادگري و آباداني مي داند. نکته جالب در اين کتاب ارزشمند آن است که در ميانه  آن، داستان هاي بسيار جذابي از تاريخ ايران بيان شده است براي نمونه داستاني از يعقوب ليث صفار آورده که به رسول خليفه پاسخ داده و آورده است :... چون يعقوب نامة خليفه برخواند هيچگونه دلش نرم نشد و بر آن کرده پشيماني نخورد و بفرمود تا تره و ماهي و پيازي چند بر طبق چوبين نهاده پيش آوردند، آنگاه بفرمود تا رسول خليفه را در آوردند و بنشاندند، پس روي سوي رسول کرد و گفت برو و خليفه را بگوي من مردي رويگر زاده ام و از پدر رويگري آموخته ام و خوردن من نان جوين و ماهي وتره و پياز بوده است و اين پادشاهي و گنج و خواسته از سر عياري و شير مردي بدست آورده ام نه از پدر ميراث يافته ام و نه از تو دارم از پاي ننشينم تا سر تو بمهديه نفرستم و خاندان ترا ويران نکنم يا آنچه گفتم بجاي آورم يا با سر نان جوين و ماهي و پياز و تره شوم ......

 ياد خواجه ايران زمين گرامي باد تا به خاطر داشته باشيم  چه انسان هاي بزرگي براي اين آب و خاک کوشيده اند و قدردان آنها باشيم.

     صاحب امتياز