■ احسان مکتبی

بيستم مهر ماه در تقويم زبان فارسي روز بزرگداشت متفکر و شاعربزرگ ايران زمين جناب حافظ شيرازي است.  واقيعت آن است که ما ايرانيان معاصر ظلم هاي بسياري را به خود و گذشتگان روا داشته ايم و يکي از آن کم لطفي ها به بزرگاني مانند حافظ، سعدي، مولانا، فردوسي و خيام خلاصه کردن آنها در شاعري است در حالي که آثار آنها مملو از انديشه هايي مبتني بر تفکر انتقادي است و انتخاب شعر يا نثر براي تبيين آن انديشه ها نيز نشانه تيز هوشي آنها و فقدان انواع هنري در آن روزگار بوده است.  براي نمونه فردوسي بزرگ بخاطر حفظ زبان فارسي تمام عمر و هستي خود را گذاشت و زبان فارسي را برداشت. او به مثابه يک متفکر خطر پيش روي فرهنگ ايراني را درک کرده بود و تلاش کرد در برابر اين انحطاط بايستد و از قضا سر بلند نيز بر آمده است، بنابر اين تقليل او به يک شاعر قطعا جفاي عميق ايران زمين فرهنگي است. همين مساله نيز درباره متفکر و شاعر بزرگ قرن هشتم جناب حافظ شيرازي که امروز روز بزرگداشت اوست صادق است. حافظ نيز به مثابه يک متفکر دقيقا مشکلات جامعه خود را شناخته بود و به زيباترين زبان با نقد آموزه هاي اشتباه، راه درست را به مردم يادآوري مي کند. اين متفکر بزرگ درباره دين داري، شريعت، اخلاق، ادب، انسانيت  و.... ديدگاههاي خود را تشريح کرده است و همگان را به گذر از تعصب و خودخواهي ها  و مردم داري و دوري از آزار ديگران دعوت کرده است. از نظر او گناه تنها در آزار ديگران است وقتي مي فرمايد:

مباش در پي آزار و هر چه خواهي کن

که در شريعت ما غير اين گناهي نيست

و يا در بيتي ديگر کم آزاري را رستگاري جاويد مي داند و  مي فرمايد:

دلش به ناله ميازار و ختم کن حافظ           که رستگاري جاويد در کم آزاريست

يکي ديگر از نقدهاي جدي او به کساني است که با زهد ريايي از دين دکاني براي منفعت  خود ساخته اند و مي فرمايد:

حافظا مي خور و رندي کن و خوش باش ولي

دام تزوير نکن چون دگران قرآن را

منظومه فکري جناب حافظ منسجم و يکپارچه  است و لازم است از اين منظر نيز به اين انديشه ها توجه جدي تر بشود و اين مسووليت ما ايرانيان را در حفظ، تبيين و گسترش اين انديشه ها بيشتر مي کند  و کلام آخر راهبرد مدني حافظ براي زندگي در تمام اعصارست که فرمود:

آسايش دو گيتي تفسير اين دو حرف است  با دوستان مروت، با دشمنان مدارا

مروت و مدارا امروز نيز لازمه زندگي در دنياي مدرن است.  پس اهل مروت و مدارا باشيم. 

صاحب امتياز