محمود شفيعي

در سطح کلان در نظام اقتصاد جهاني، جنگي اقتصادي براي داشتن دست بالاي اقتصادي براي تداوم رهبري بر اقتصاد جهاني در آينده، از طرف آمريکا و اقمار او در غرب، و به دست گرفتن رهبري اقتصاد جهاني در آينده از سوي چين و اقمار او در شرق، در جريان است. در اين ميان نقش ثروت عظيم اقتصادي، ژئوپلتيکي و سياسي در خاورميانه، در پيروزي يکي از دو رقيب بر ديگري بسيار اساسي است. از اين رو، هر دو طرف مي کوشند بيشترين نفوذ را در اين منطقه از آنِ خود کنند. به اين منظور، اينکه ايران در کدام سو قرار گيرد، در برنده و بازنده شدن يکي از دو طرف، نقش اساسي دارد. آمريکا با توسل به مجموعه اي از تهديدها و تطميع ها در صدد است همچنان در خاورميانه نفوذ قبلي خود را حفظ کند. تصور آمريکا اين است که اگر بتواند ايران را قانع کند که بازيگر متعارف، عاقل و منفعت طلب باشد، پيروز ميدان خواهد بود. از اين رو به سياست چماق و هويج در قبال ايران رو آورده است.

در مقابل، اما، چين و روسيه به جاي تهديد، به تزوير و تطميع بسنده کرده اند. اين دو کشور با استفاده از خصومت موجود ميان آمريکا-اروپا و ايران، با لطايف الحيل هرگونه تمايل ايران براي نزديک شدن به غرب را در نطفه خفه مي کنند. اين دو کشور در پيگيري منافع خود هيچگاه به صورت اصولي خود را در مقابل نظم جهاني اقتصادي و سياسي قرار نمي دهند و لذا در تصويب شش قطعنامه عليه ايران با دولت هاي غربي همسو بودند. با اين حال، هميشه در سطح زبان از ادعاهاي ايران حمايت کرده اند تا نه سيخ غرب بسوزد، نه کباب ايران.

راه چاره چيست؟ ايران چگونه مي تواند، وجه المصالحه رقابت قدرت هاي درجه اول جهاني نگردد؟ بهترين راه همان بود که ايران هيچگاه از سياست اصولي خود، که در قانون اساسي بدان تصريح شده است، کوتاه نمي آمد و به صورت يک سويه از محور غرب دور و به محور شرق نزديک نمي شد. الان هم که راه خطا روشن شده است، جمهوري اسلامي چاره اي ندارد مگر اينکه قدم به قدم به سياست استقلال واقعي با تعديل  در سياست خارجي روآورد. البته اتخاذ اين سياست در گرو اصلاحات جدي در بازي سياسي داخلي است. بزرگترين اصلاح هم اين است که دولت همه گرايشات سياسي را، به مثابه نمايندگان همه مردم با مذاق هاي سياسي و فرهنگي گوناگون، به رسميت بشناسد و توزيع قدرت، چرخش و گردش قدرت، و نيز شفافيت را به سيستم سياسي برگرداند و توسعه سياسي همه جانبه را به مثابه مهمترين ابزار اقتدار کشور جدي بگيرد. شوخي کردن با شعارهاي اصيل استقلال، آزادي و جمهوريت و اسلاميت، به اقتدار جمهوري اسلامي و تداوم آن آسيب زننده است. امروز ملت از دولت چنين انتظاري دارند.

استاد علوم سياسي دانشگاه