محمد انصار

گرگان و استرآباد از قديم تاکنون، از جاهاي مهم کشور بوده است. هزاران سند درباره‌ي اين سرزمين داريم. سند همان کاغذ نوشته‌هاست مانند اطلاعيه، نامه، وقفنامه، مبايعه نامه و ....  اگر آنها پيش ما هستند، برماست که در نگهداري آنها کوشا باشيم. بهتر است که آنها را به کتابخانه‌ها بسپاريم. زيرا که از منابع تاريخنگاري هستند. همچنين، کيفيت اسناد، با گذشت زمان، پايين خواهند آمد. کتابخانه‌ها به خوبي مي‌توانند از آنها نگهداري کنند. کتابخانه ميرداماد وابسته به مؤسسه فرهنگي ميرداماد گرگان، از کتابخانه‌هاي غيردولتي است که درباره سرزمين گرگان و استرآباد، اسناد زيادي دارد. آنها مي‌بايست هرچه زودتر چاپ شوند. زيرا که ممکن است در اثر حوادثي مانند سيل، آتش سوزي، زلزله و يا خطاي انساني از بين بروند. تاکنون، اسناد اين سرزمين در چند کتاب، به چاپ رسيده‌اند.

1-  موقوفات حضرت رسول و امام رضا (ع) در استرآباد

اين کتاب، اثر سيد ابراهيم نبوي حائري است. او براي اثبات توليت خودش بر موقوفات استرآباد، اسنادي را گردآوري کرد و آنها را در سال 1345 در يک کتاب کوچک با همراهي مطبعه الاداب در نجف اشرف در قطع رقعي و 102 صفحه به چاپ مي‌رساند. البته تنها متن آنها آمده است و تصاوير اسناد نيامده است.

2-از آستارا تا استارباد

اين کتاب ارزشمند، درباره تاريخ و فرهنگ شمال کشور است که به قلم منوچهر ستوده در يازده جلد نوشته شد. چاپ دوم آن، در سال 1377 به کوشش انتشارات انجمن آثار ملي انجام شد. آن از مهم‌ترين منابع گرگان پژوهي است. زيرا که تصاوير و متن ده‌ها سند درباره تاريخ و فرهنگ اين سرزمين در آنجا آمده است. جلدهاي پنجم، ششم و هفتم و دهم آن، مربوط به استان گلستان کنوني است که آن با همکاري مسيح ذبيحي گردآوري شدند.

3-انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواک استان گلستان

اين کتاب 5 جلدي، در سال 1399 از سوي مرکز بررسي اسناد تاريخي وزارت اطلاعات به چاپ رسيد. در آنجا، اسناد سازمان اطلاعات و امنيت کشور (ساواک) که مربوط به سال‌هاي 1357 - 1341 هستند به ترتيب تاريخ سند مي‌آيند.

4-استان گلستان به روايت اسناد انقلاب

اين کتاب، در سال 1389 به کوشش غلامرضا خارکوهي و با همکاري بخش فرهنگي اداره کل اوقاف و امور خيريه استان گلستان به چاپ رسيد. آن دربرگيرنده ي، تصوير 104 سند درباره رويدادهاي استان گلستان در سال‌هاي 1357 - 1341 است که به ترتيب تاريخ سند مي‌آيند.

5-اسناد استرآباد و دشت گرگان در دوره مشروطيت

مصطفي نوري و اشرف سرايلو، نويسندگان اين کتاب هستند. در سال 1390 به کوشش کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شوراي‌اسلامي در قطع وزيري و 566 صفحه به چاپ رسيد. اين کتاب، دفتر بيستم از زنجيره مجموعه‌هاي «اسناد بهارستان» است که در آنجا، متن و تصوير اسناد بر اساس موضوعات، در پنج فصل آمده‌اند.

6-اسناد تحولات فرهنگي گرگان و دشت

موضوع کتاب، رويدادهاي مربوط به آموزش و پرورش گرگان و دشت ميان سال‌هاي 1300 تا 1357 است در آنجا، متن بيش از 500 سند به چاپ رسيده است. اين اثر، به کوشش مصطفي نوري و اشرف سرايلو گردآوري شدند و آن را در سال 1394، نشر بنام (وابسته به موسسه فرهنگي ميرداماد) به چاپ رساند.

7-اسناد تاريخي فارسيان و دوزين

در اين کتاب 268 صفحه‌اي، اسنادي از دستورات پادشاهان، احکام صادره آنها، قباله‌هاي ازدواج و ... به چاپ رسيده است که آنها به کوشش ابوذر خسروي گردآوري شدند. آن در سال 1389  از سوي نشر بنام (وابسته به موسسه فرهنگي ميرداماد) به چاپ رسيد.

8- پزشکي در  سرزمين گرگان

اين کتاب دربرگيرنده، پيشينه پزشکي در استان گلستان است که به کوشش رحمت الله رجايي گردآوري شد. بيش از هزار و هفتصد صفحه دارد. در سال 1400، در سه جلد گالينگوري به کوشش دانشگاه علوم پزشکي گلستان به چاپ رسيد. جلد دوم آن، اسناد و تصاوير است که در آنجا، تصوير بيش از 300 سند آمده است.

پژوهشگر