محمود شفيعي

زيباترين امر اخلاقي چيست؟ هر کسي ممکن است به اين پرسش پاسخ متفاوتي دهد. در اينجا  بعضي از پاسخ ها را مرور خواهيم کرد:

  تفاهم: کساني بهترين امر اخلاقي را تفاهم مي دانند. منظور از تفاهم اين است که هيچ کسي را، به عنوان يک اصل اوليه اخلاقي، پيشاپيش مورد قضاوت قرار ندهيم، مگر اينکه کاملا منظور از کار او را، با روش مناسب تفاهمي، به درستي درک کنيم. کار يک فرد مي تواند از نوع کار گفتاري/نوشتاري، کرداري و يا پنداري باشد. يکي از بهترين راه هاي فهميدن ماهيت کار يک شخص، وارد شدن به گفتگو با اوست. اين گفتگو بايد تا آنجا ادامه داشته باشد، که دو نفر به يک درک مشترک از کار فرد دست پيدا کنند. البته گفتگو ممکن است يک گفتگوي رودرو و ممکن است بين دو نفر گفتگويي فرضي صورت گيرد. وقتي يک نوشته را مي خواهيم درست بفهميم، بهترين راه، گفتگوي فرضيِ رفت و برگشتي با آن متن خواهد بود. عادت کردن به اين امر اخلاقي، مردم را از انواع بدگماني ها نجات مي دهد. به تدريج اعتماد به همديگر در ميان آنان افزايش مي يابد. همچنين، با اين شيوه، به تدريج، جامعه اخلاقي شکل مي گيرد؛ دوستي بين افراد گسترش مي يابد و کينه توزي هاي بي دليل رو به کاهش مي گذارد. حديث امام صادق عليه السلام که مي فرمايد:«کار برادر مسلمان خود را، هر چند با هفتاد شکل از انواع توجيه ها، حمل بر صحت کن» مي تواند يکي از ثمرات گرايش افراد به امر اخلاقي تفاهم در جامعه، در نظر گرفته شود. طبق اين حديث، قبل از تفاهم و درک دقيق کار ديگري، کسي حق ندارد کار شخص را به بدي تفسير کند و بدگماني را در جامعه گسترش دهد.

نتيجه گيري: هر چند تفاهم امري اخلاقي است که در سطح افراد و جامعه مدني، قلمرو خصوصي افراد و قلمرو عمومي جامعه مدني را امن و با ثبات مي سازد، در سطح رابطه دولت مشروع و جامعه، وظيفه اي سنگين برعهده دولت است که از سوء ظن نسبت به مردمان خود پرهيز کند و از راه گفتگوهاي پيوسته، عميق، مستقيم و غيرمستقيم و در عرصه هاي گوناگون، فاصله خود از جامعه را کاهش دهد و از هرگونه بدگماني عملي نسبت به ملت، دوري جويد.

استاد علوم سياسي