گلشن مهر - بعد از گذشت بيش از پنجاه سال از چاپ و انتشار «کتاب اقتصاد گرگان و گنبد و دشت» نام و ياد دکتر منصور گرگاني به همت تشکل سراي فرهنگ و رسانه گلستان و موسسه مطبوعاتي ترکمن ديار، عصر روز چهارشنبه در سالن اداره فرهنگ و ارشاد شهر آق‌قلا گرامي داشته شد. مديرعامل تشکل سراي فرهنگ و رسانه، حضور جمع کثيري از شهروندان در اين مراسم را، نشانه علاقه و احترام آنان به يکي از چهره هاي علمي و فرهنگي سرزمين گرگان (استان گلستان) دانست و گفت، هم اکنون 32 سال از درگذشت دکتر منصور گرگاني و 54 سال از انتشار کتاب «اقتصاد گرگان و گنبد و دشت» مي گذرد، ولي ايشان هم‌چنان حرف براي گفتن دارند، پيامي دارد که حتي امروز هم مي تواند براي ما راهگشا باشد. ما امروزه مشکلات زيادي در اقتصاد، فرهنگ و اجتماع داريم که راه حل آن پيشرفت و توسعه است. اتفاقا پيام دکتر منصور گرگاني، توسعه منطقه اي ايران است که امروزه هم چاره ساز است.

رحمت ا...رجائي افزود: دکتر منصور گرگاني از طايفه مهم داز (يموت) و از يک خانواده مطرح و شناخته شده ي ترکمن بود کساني که همواره با اهالي استرآباد رابطه حسنه داشتند و گاه پناهگاه آنان بودند! در تاريخ آمده است، محمد حسن خان قاجار براي در امان ماندن از حملات افشار به طايفه داز پناه برد. حاکم آنها به همراه تعدادي از بزرگان خواستند وي را تحويل دهند ولي همسر بگنج‌خان، اجازه اين کار را نداد! وي گفت، نگاه اين گروه از ترکمن ها به مسائل جامعه واقع بينانه بود. آن ها شرايط زمان را درک مي کردند، شما به موضع گيري يکي از بزرگان آنها (محمد آخوند گرگاني پدر دکتر منصور) در وقايع سال هاي پاياني قاجار، جابه جايي سلسله قاجار، بعدها ماجراي ورود خان جنيد به ايران و قيام افسران خراسان نگاه کنيد، چيزي جز واقع گرايي و حفاظت از منافع ترکمن ها نبود، اين نگاه را ما در عمل کرد دکتر منصور گرگاني هم مي بينيم، ايشان در وقايع سال 1358 عضو هيئت صلح دولت موقت مهندس مهدي بازرگان بودند و تلاش در برقراري صلح داشتند. حضور فعالانه در سمينار شناخت منطقه گرگان که در سال 1371 برگزار شد، نشانگر آن است که ايشان به اين سرزمين علاقه و همواره به پيشرفت و توسعه آن فکر مي کردند.  نگاهي به موضع گيري مرحوم دکتر منصور گرگاني، نشان از واقع گرايي و احساس مسئوليت ايشان مي‌دهد.

رجائي افزود: هم اکنون آنچه که از دکتر منصور گرگاني به عنوان ميراث ارزشمند براي ما باقي ماند، دو کتاب اوست، کتاب اقتصاد گرگان گنبد و دشت که رساله دکتراي دکتر منصور گرگاني است و به شيوه علمي گردآوري و تدوين شد و حاوي اطلاعات ارزشمند تاريخي، جغرافيايي و اقتصادي همراه با آمارها، نمودارها، تصاوير و جدول ها است. در نظر داشته باشيد مرحوم گرگاني موضوع رساله خود را در اواخر دهه چهل به اقتصاد منطقه گرگان و گنبد اختصاص داد، امري که تا الان کسي اين کار را نکرده است! کتاب او يک اثر علمي و آکادميک صرف نيست که به درد جامعه امروز نخورد.

ايشان در کتاب خود اين سوال را مطرح مي کند که براي رشد و توسعه اقتصادي گرگان و گنبد چه بايد کرد؟ و دکتر گرگاني بعد از پردازش و تجزيه و تحليل موضوع، راهکار خود را هم ارائه مي دهد و مي نويسد، «ضروري ترين نياز جامعه توسعه اقتصادي اين ناحيه (گرگان و گنبد)، تشکيل سازمان عمران منطقه اي و تنظيم و برنامه ريزي جامع و متمرکز است که تمام فعاليت هاي اقتصادي، اجتماعي و عمراني ناحيه را در برگرفته و در چارچوب برنامه عملي به اجرا درآيد. دکتر منصور گرگاني آموزش در مقاطع مختلف از جمله ابتدايي، متوسطه و عالي توجه دارد. مديرعامل تشکل‌سراي فرهنگ و رسانه گفت، ميراث دوم دکتر منصور گرگاني کتاب «مساله زمين در صحراي ترکمن» است که به موضوع زمين توجه کرده و از لحاظ حقوقي و اقتصادي آن را مورد بررسي قرار داده است. اين کتاب در سال 1358 منتشر شد و ايشان ضمن حمايت از مصادره زمين که به نظر مي رسد که در اين نگاه تحت تاثير جو ملتهب سال هاي 1357، 1358 قرار گرفته بود، صريحا مي نويسد «خلع‌يد از زمين هاي غصب شده رژيم سابق و تقسيم زمين بين زارعين، نمي‌تواند حلال همه مشکلات منطقه صحراي ترکمن باشد. اين برنامه وقتي مي تواند موثر واقع شود و موجب تغييرات در زيربناي اجتماعي ناحيه گردد که با برنامه هاي ديگر که هدف آن ها از بين بردن موانع و مشکلات توليدي و پيشرفت اقتصادي مي باشد توام گردد» در اين کتاب هم ايشان بعد از گذشت 8  سال از انتشار کتاب اقتصادي گرگان و گنبد و دشت و در آن سال هاي پر التهاب هم‌چنان تاکيد دارد که تمام راهکارها در تنظيم برنامه منطقه‌اي و به تبع تاسيس سازمان عمران منطقه اي بايد باشد. همين امروز هم اين پيشنهاد ايشان بايد سرلوحه کار ما قرار گيرد و ما براي پيشرفت و توسعه سرزمين گرگان، راهي جز تدوين يک برنامه متمرکز منطقه اي و تاسيس سازمان عمران منطقه اي نداريم.

 در اين مراسم موسي جرجاني، پژوهشگر تاريخ و فرهنگ ترکمن به معرفي خانواده گرگاني و تبيين جايگاه آنان در دشت گرگان پرداخت و از خاطرات و کار مشترک خود با دکتر منصور گرگاني سخن به ميان آورد. وي تلاش براي تأسيس شرکت تعاوني کشاورزان روستاي سن‌چولي و شرکت تعاوني پنبه‌کاران و تلاش براي حل و فصل اختلافات را از جمله اقدامات دکتر منصور گرگاني دانست. احمد مرادپور وکيل دادگستري، ضمن معرفي دکتر منصور گرگاني از جايگاه او در وکالت و تلاش ايشان در دفاع از حقوق ترکمن ها در محاکم قضايي سخن گفت و افزود: دفاع از حقوق زارعين در شرايطي که رضاشاه بسياري از زمين ها را به نام خود زده بود بسيار مشکل بود که دکتر منصور گرگاني به سختي از پس آن برآمد. آقاي مرادپور افزود: او در دوره‌اي که حقوق مردم به خطر افتاده بود با آقامه دعوي در محاکم قضائي از حق کشاورزان حمايت مي‌کرد، گرگاني پيشگام در دفاع از حقوق مردم و تشکيل نهادهاي مدني بود. او با داشتن نگاه عميق به مسائل اجتماعي و فرهنگي در راستاي حل مشکلات مردم تلاش مي‌کرد. احمد گرگاني برادر کوچک تر دکتر منصور گرگاني که در اين نشست حضور پيدا کرده بود به بيان خاطراتي از زندگي با دکتر منصور گرگاني پرداخت. در آغاز جلسه، لطيف ايزدي مديرعامل موسسه مطبوعاتي ترکمن ديار، برگزاري اين جلسه را ارج نهادن به کار کساني دانست که به منطقه خود در هر شرايطي خدمت مي کنند. وي افزود: يکي از آموزه‌هاي دکتر منصور گرگاني دوست داشتن وطن و سرزمين آباء و اجدادي بود، از اينرو قلب او براي توسعه و عدالت در آن مي‌تپيد. گرگاني با علم و قلم به مردم منطقه خدمت کرد. پخش مستند زندگي دکتر منصور گرگاني، شعرخواني و اجراي موسيقي سنتي ترکمن از ديگر بخش هاي مراسم گرامي‌داشت دکتر منصور گرگاني بود که مورد توجه شرکت کنندگان قرار گرفت.