فاطمه و آذر رجائي- پرده‌هاي گلدوزي شده، خيش (اِزال جِفت) صندوق قديمي، ليفا، لوش و... که به طرز زيبايي بر روي جايگاه (سِن) تالار انديشه چيده شده بودند بيش از همه توجه شرکت کنندگان را جلب و پرسش برانگيز بودند؟ علاوه بر اين ورود گودارها با ساز و سرنا در مراسم عروسي، همراه با اجراي موسيقي تبري آقايان احسان و رضا تازيکه، سبب شد تا شرکت کنندگان در نشست «عصري با روستاي سرسبز و تاريخي سيدميران» دو ساعت تمام در تالار بنشينند و به برنامه هاي متنوع برگزارکنندگان گوش بدهند.

 عصر نخستين روز زمستان 1404 موسسه فرهنگي ميرداماد با همکاري شورا و دهياري، بنياد فرهنگي خيريه مهر و شرکت تعاوني توليدي زراعت سبز سيدميران، ميزبان علاقه مندان و فعالان فرهنگي استان به خصوص شهرستان گرگان بودند تا با تاريخ، فرهنگ و... روستاي سيد ميران آشنا شوند. مديرعامل موسسه فرهنگي ميرداماد در ابتدا، مراسم عصري با روستاي سرسبز و تاريخي سيد ميران را، چهاردهمين نشست از سلسله نشست هاي سرزمين مادري معرفي کرد و گفت: ما در اين برنامه‌ها، به دنبال معرفي و شناخت سرزمين مادري هستيم و تاکنون برنامه هاي متنوعي اجرا کرديم. در همين راستا به روستاها توجه داشته، از اين رو تاکنون دو برنامه ويژه درباره روستاهاي شاهکوه سفلي و بالاجاده اجرا کرديم و امروز هم نوبت سيدميران است. احمد خواجه‌نژاد ابراز اميدواري کرد که ما بتوانيم اين نوع برنامه ها را ادامه دهيم. دهيار روستاي سيد ميران در اين نشست گفت: سيدميران در 12 کيلومتري غرب شهر گرگان قرار دارد و نزديک به 3000 نفر جمعيت داشته و مردم آن به کسب و کار کشاورزي اشتغال دارند. وي افزود: قرار داشتن اين روستا در کنار رودخانه شصت‌کلاته و جنگل هاي هيرکاني به آن موقعيت و حتي امتياز ويژه بخشيده است. ياسر ساورعليا هم‌چنين از تلاش هاي انجام شده براي پيشرفت و آباداني روستا توسط دهياري و شورا گفت و از همگان براي حضور در اين روستاي سرسبز و زيبا دعوت کرد. رحمت‌اله رجائي در اين نشست ضمن تاکيد بر اهميت نقش روستاها در پيشرفت و توسعه اقتصادي ايران از جمله کشاورزي، شناخت و معرفي روستاها را امري ضروري دانست و افزود: بر همين اساس، موسسه فرهنگي ميرداماد در فعاليت هاي خود به روستاها توجهي ويژه دارد. رجائي در ادامه به معرفي روستاي سيد ميران پرداخت و گفت: روستاي سيدميران بر روي رسوبات آبرفتي رودخانه شصت‌کلاته و شاخه‌اي که آب اين رودخانه را به صورت مصنوعي از سمت جنوب به شمال انتقال مي دهد تاسيس شده است. اساسا همه چيز اين روستا تا به همين امروز، وابسته به رودخانه شصت‌کلاته است و آب اين رودخانه همواره تعيين کننده‌ترين عنصر در حيات اين روستا است. اساسا مي توان گفت: سيدميران ريشه در آب رودخانه شصت کلاته دارد. وي افزود: اگرچه هنوز مطالعات کامل باستان شناسي در روستاي سيدميران صورت نگرفته ولي بررسي‌هاي ميداني در اطراف روستا و مشاهدات آثار باقي مانده نشانگر وجود حيات اجتماعي در گوشه و کنار آن است که مهم‌ترين آن را مي‌توان در بخش غربي «منطقه کياخل» يافت که بيش از همه خبر از وجود يک زندگي اجتماعي مي دهد. مدير مرکز دانشنامه گلستان گفت: بررسي نام سيدميران نشانگر آن است که اين مکان از گذشته‌هاي دور تاکنون، محل زندگي سيدها (سادات) بوده است. اساسا سيدها در بخش وسيعي از غرب استان گلستان امروز زندگي مي‌کردند اين سادات بيش از صفويان در اين قسمت حضور داشتند، آن ها املاک وسيعي را که به صورت سيورغال و تيول از حاکمان وقت گرفته بودند اداره و از اين طريق امرار معاش مي‌کردند. ملکونُف سياح روسي در سفرنامه خود از «سيد محله» نام مي برد که بايستي همين سيد ميران امروز باشد. از اين گروه پرقدرت، پرجمعيت و پرنفوذ سادات، حداقل در سيدميران و نواحي اطراف آن کسي باقي نمانده است. ما هم اکنون در جنوب غربي سيد ميران نقطه اي داريم که به «سيدها سر» مشهور است در همين حدود سنگ قبرهايي پيدا شده که بررسي نقوش، خطوط و نوع تراش سنگ ها نشانگر توانايي سازندگان آن است که هم اکنون تعدادي از آن ها در اختيار ماست. هم‌چنان که گفتم از اين گروه سادات افرادي براي ما باقي نمانده و سيدهاي امروز سيدميران هم هيچ ارتباطي با آنها نداشته و از جاهاي ديگر آمدند. رحمت اله رجائي گفت: سيدميران امروز در جوار تپه‌اي که ژاک دمرگان فرانسوي از آن به عنوان «سيد ميران تپه» ياد مي‌کند و شاخه‌اي که به طور مصنوعي ايجاد شده و بخشي از آب رودخانه شصت کلاته را به سمت شمال انتقال مي‌دهد شکل گرفته است. ساکنان امروز سيدميران‌ها ارتباطي با سادات اوليه آن نداشته و فرزندان کساني هستند که در ارتفاعات جنوبي منطقه کوهستاني البرز، ساور سفلي و ساور عليا که مرحوم دهخدا در لغت نامه خود همان روستاي حاجي آباد مي داند به دامپروري مشغول بودند و ييلاق و قشلاق مي‌کردند. همين‌ها آرام و آرام در سيدميران به علت وجود آب و زمين‌هاي وسيع و حاصل‌خيزساکن مي شوند که ساورعلياها، تازيکه‌ها از جمله آنها بودند. بعدها کساني ديگري به آنها پيوستند که نام فاميلي غريب براي آنها تعيين شد. محل اقامت ساکنان جديد همان سيدميران روستاي سيدميران نام گرفت در ابتدا فقط شامل کهنه ده مي‌شد که در برگيرنده شغال آباد (جنوب) چکر محله (مياني) و قرشمال خل (شمال) مي‌گرديد. با افزايش جمعيت در نتيجه مهاجرت و... در جوار کهنه ده، محله ديگري شکل گرفت که به آن نوده مي گفتند. نوده در برگيرنده دو قسمت کيا محله (افراد باقي مانده از منطقه کيا خل) آخوند سرا (آخوند محله)، مي‌شد ما در روستاي سيدميران را به طور مشخص از دوره صفويه داريم، خوشبختانه اسنادي هم از آن دوران براي ما باقي مانده که برخي از آنان در مجموعه ارزشمند، از آستارا تا استارباد اثر دکتر منوچهر ستوده به چاپ رسيده است. سياحان و ماموراني که در عصر قاجار به استرآباد آمدند از جمله ملکونُف رابينو و مکنزي در آثار خود از اين روستا به عنوان يکي از روستاهاي بلوک سدن رستاق ولايت استرآباد ياد کردند. در گزارش هاي حسينقلي مقصودلو (وکيل الدوله) که تحت عنوان مخابرات استرآباد چاپ شد، بارها به وضعيت اين روستا اشاره شد که بيش از همه نشانگر وجود بي‌نظمي، بلبشو و فقدان امنيت در منطقه وسيعي از استرآباد است. قديمي ترين آمار جمعيتي از اين روستا، متعلق به سال 1286 قمري است که در آن محمدعلي خان قورخانچي خبر از وجود 30 خانوار با 162 نفر جمعيت مي دهد. در کتابچه نفوذ اهالي مملکت استرآباد آمده است، سيد ميران اربابي است و خالصه از مال آقايان قاجار و ساوري و سادات شهري، قدري هم خالصه است. آب مشروب از رودخانه شصت کلاته است. وجود حداقل سه کتاب از دوره قاجار تا پهلوي نشانگر حضور لايه اي با سواد که ريشه در همان آخوند سرا (آخوند محله) دارد مي‌باشد.

سيد ميران در طول حيات خود شاهد وقايع بسياري بوده که برخي از آنان عبارتند از:

1)ورود امير اعظم حاکم استرآباد از شاهرود، جهان نما سپس سيد ميران براي ورود به شهر استرآباد و استقبال از حاکم در اين روستا توسط اهالي و کنسول

2)تلاش براي انتقال روستا با تاسيس روستايي در کنار کهنه خط در اواخر دوره رضا شاه که ناکام باقي ماند.

3) جنگ جهاني دوم و مفقودالاثر شدن يک سرباز سيدميراني به نام حيدر ساور علما فرزند علي

4)وباي التور در سال 1343 و قرنطينه روستا در سال 1364

5) افتتاح دبستان فروغي با حضور استاندار وقت مازندران در نيمه اول دهه چهل

6)مسئله اصلاحات ارضي، ملي شدن آب، ورود سپاه دانش و سپاه بهداشت به روستا

7)تلاش برخي در سيدميران براي برگزاري مجلس بزرگداشت فرزند امام خميني در آن و حضور در تظاهرات هاي اعتراضي عليه رژيم پهلوي

8)مصادره برخي از زمين‌هاي ملاکين و حل شرافتمندانه زمين نسق

9) حضور فعال در جنگ و شهادت 11 نفر و اسارت 3 نفر از فرزند آن

10)  اجراي طرح هادي و تغييرات وسيع در بافت روستا

رحمت اله رجائي همچنين گفت: روستاي سيد ميران داراي فرهنگ تبري و مردم آن به زبان تبري صحبت مي‌کنند و تمام آداب و رسوم، آوازها، ترانه‌ها، گريه‌ها و... تبري هست. چهره سيد ميران به خصوص با اجراي طرح هادي تغيير بسيار کرده و گسترش اين روستا، امروزه در امتداد جاده اي است که سيد ميران را به راه اصلي گرگان کردکوي (کهنه خط) متصل مي‌کند. توجه به کشاورزي به خصوص اجراي طرح يکپارچه سازي اراضي، استفاده از شيوه هاي مدرن کشاورزي، مديريت آب و... مي‌تواند راه را براي پيشرفت اين روستا افزايش دهد که اميدوارم هرچه زودتر تحقق يابد.

 سعيد ساورعليا در اين نشست با ارائه گزارشي از وضعيت اقتصادي روستاي سيد ميران گفت: اهالي اين روستا 1200 هکتار زمين داشته که 900 هکتار آن آبي و 300 هکتار آن ديم است، از اين مقدار 200 هکتار به باغ اختصاص داشته و حدود 85 هکتار نيز نسق اهالي است که به کشت شالي اختصاص مي‌يابد. مديرعامل سابق شرکت تعاوني توليدي زراعت سبز سيدميران در ادامه از نقش اين شرکت در فعاليت‌هاي کشاورزي گفت و افزود: حجم گردش مالي روستا 90 تا يکصد ميليارد تومان در امر کشاورزي و 10 تا 15 ميليارد تومان در بخش هاي ديگر اقتصادي است. وي شرکت تعاوني زراعت سبز را، قلب تپنده فعاليت هاي کشاورزي سيدميران معرفي کرد. محمود اخوان مهدوي در اين نشست با نشان دادن تصاويري از حضور فردريک گارنر کلاپ آمريکايي در روستاي سيدميران در سال 1306 گفت و افزود: وي براي جستجوي نفت در مسير ميان کرد محله تا استرآباد آمد و عکس‌هايي از روستاهاي مختلف از جمله سيد ميران گرفت که امروزه در اختيار ماست و خوشبختانه در کتابي هم به چاپ رسيده است. در نشست عصري با روستاي سرسبز و تاريخي سيدميران، دو گفت وگو انجام شد. در گفت وگوي اول آقايان نقي و محسن ساورعليا از چگونگي آئين عزا هم‌چنين عروسي در اين روستا گفتند. محسن ساورعليا در اين گفت وگو از يکي از رسوم سيدميراني ها به هنگام درگذشت عزيزان گفت و افزود: اهالي ضمن همکاري در دفن، همگي شب اول شام به مسجد مي آورند و اصلا اجازه نمي دهند صاحب عزا، نگران برگزاري مراسم و هزينه هاي آن باشد و اين شب را به بهترين شکل و آبرومندانه برگزار مي‌کنند. وي همچنين از وجود يک صندوق مالي در روستا گفت که به هنگام درگذشت به اهالي کمک مي‌کند، نقي ساورعليا هم از عروسي در سيدميران قديم گفت که طي سه شب و روز متوالي برگزار مي‌گرديد. وي افزود: بعضي از خانواده‌ها پيش از عروسي، کشتي گيري مي‌کردند در پايان هم به سرکشتي‌گير جايزه مي‌دادند. نقي ساورعليا گفت: يکي از رسم‌هاي جالب در عروسي، آوردن هيزم با اسب براي تامين سوخت قبل از عروسي بود که بيشتر توسط جوانان انجام مي شد که من خودم براي حدود 200 نفر هيزم آوردم ولي يک نفر براي من نياورد! (خنده حصار)وي هم‌چنين از چگونگي بردن عروس به حمام و خانه داماد سخن گفت. نکته جالب به هنگام طرح موضوع عروسي، آمدن گودارها با ساز و سرنا بود که با زدن آن‌ها، حاضران را به وجد آورد و عروسي قديم را براي همگان زنده کرد. گفتگوي دوم تحت عنوان «سيدميران» پيشتاز در حل منازعات با آقاي رجب ساورعليا انجام شد که در آن وي از چگونگي حل زمين مصادره‌اي در ابتداي انقلاب و تلاش دادستان وقت (قاضي پورياني) براي جلب رضايت دو طرف گفت که سرانجام با تلاش ايشان و همکاري اهالي و مالک زمين، اين موضوع در سال 1387 به بهترين شکل ممکن حل شد. در اين قسمت رحمت الله رجايي از اهالي سيدميران گفت: يکي از باشکوه ترين جشن ها در سيدميران، بعد از حل مسئله ي زمين بود که شوراي وقت سيدميران، مراسمي را در مسجد برگزار و اينجانب هم سخنراني تحت عنوان «رضايت مالک و زارع» در آن داشتم. من اين عنوان را از کتاب خانم ماري لمپتون به نام مالک و زارع گرفتم و در سخنراني خود از رضايت آن ها سخن گفتم که سخنراني وي در نشريه سليم همان زمان به چاپ رسيد. رجب ساورعليا رئيس شوراي روستاي سيدميران در ادامه سخنان خود از چگونگي شکل گرفتن شوراي داوري (هيئت صلح) در سال 1401 و حل ده ها پرونده ارجاعي از سوي دادگستري گرگان گفت و افزود: اين پرونده‌ها فقط متعلق به روستاي سيد ميران نبودند بلکه از تمامي روستاهاي غرب گرگان ما پرونده‌هاي ارجاعي داشتيم که خوشبختانه آن ها را به بهترين شکل ممکن حل کرديم. در نشست عصري با روستاي سرسبز و تاريخي سيد ميران، ضمن معرفي نسخه نويسان، مولفان، شاعران و حاميان کتاب، از تلاش‌ حسينعلي ساورعليا در نگارش کتاب تاريخ سيد ميران تجليل به عمل آمد و لوح تقديري به رسم يادبود به ايشان تقديم گرديد. آقاي حسين کمالي کوهنوردي که در صعودهاي مختلف ازجمله صعود به قله‌هاي کشورهاي گرجستان و ترکيه پرچمي به اسم سيدميران به اهتزاز در ‌آورد به حاضران نشان داد. در پايان نشست شرکت کنندگان با کِشتا و جوزحلوا سيدميراني پذيرايي و کام آنها شيرين و شب به يادماندني و خاطره انگيز سيد ميران به خاطره ها سپرده شد.